________________
૨૨૮
નામ નિરૂપણ
तं जहा-वीरो सिंगारो अब्भुओ य रोदो य होई वोद्धब्बो । वेलणओ वीभच्छो, हासो कलुणो पसंतो य ॥१॥
વાય છે તે આ પ્રમાણે- વીરરસ, શૃંગારરસ, અદ્ભુતરસ, રૌદ્રરસ, ગ્રીડનકરસ- લજજનકરસ, બીભત્સરસ, હાસ્યરસ. કરુણરસ, અને પ્રશાન્તરસ.
१७०. तत्थ परिच्चायंमि य, तवचरणसत्तज- १७० તે નવરમા વીરરસ- દાન દેવામાં णविणासे य । अणणुसयधिईपरक्कम
પશ્ચાત્તાપ ન કરે, તપશ્ચર્યામા પૈર્ય હેવું लिंगो वीरो रसो होई ॥१॥
અને શત્રુઓના વિનાશમાં પરાક્રમ હોવું,
આવા લક્ષણવાળા વીરરસ હોય છે. તે આ वीरो रसो जहा-सो नाम महा- પ્રમાણે- રાજ્યના વૈભવને ત્યજી દીક્ષિત વીરો, રન્ન ઇદ પરૂ વામ થઈને જે કામ-ધરૂપ ભય કર શત્રુઓને कोहमहासत्तुपक्खनिग्घायणं कुणइ ॥२॥
વિવાત કરે છે તે ચોકકસ મહાવીર કહેવાય છે. ૨૭. સંગર નામ રો રતિસંનીયમ- ૧૭૧.
ससंजणणो । मंडणविलासविव्वोयहास- આદિ સ બ ધી અભિલાષાને જનક હોય છે लीलारमणलिंगो ॥४॥
મંડન- અલ કારેથી શરીરને અલંકૃત કરવું,
વિલાસ- વિલેકન આદિમા વિકાર તેમજ सिंगारो रसो जहा-महुरविलास- એચિંતા કોધ, સ્મિત, ચમત્કાર, મુખવિફसुसभलियं हियउम्मादणकरं जुवाणाणं । લવન હોય છે તે, વિષ્ણક-શારીરિક વિકાર, सामा सदुद्दामं दाएती मेहलादाम।।५॥ હાસ્ય, લીલા- સકામ ચેષ્ટાઓ તથા રમણ,
આ સર્વ શૃંગાર રસના લક્ષણો છે જેમકે– धी धीमं सिंगारे, साहूणं जो
શ્યામા-સેળ વર્ષની તરુણી સ્ત્રી મુદ્રઘટિउवज्जियव्यो य । मोक्खगिहअग्गला
કાઓથી મુખતિ હોવાથી મધુર, કામયુકત सो, नायरियव्यो य मुणिहि इमो ॥६॥ ચેષ્ટાઓથી મનહર તથા યુવકોના હૃદયને
ઉન્મત્ત કરનાર,પિતાના કટિસૂત્રને દેખાડે છે ઉપરોકત સ્વરૂપવાળા શ્રગારને ધિક્કાર છે, ધિક્કાર છે આ રસ મુનિઓ માટે ત્યાજ્ય કહેવામાં આવ્યો છે. મેક્ષરૂપ ઘરની અર્ગલા
છે, તેથી મુનિ આ રસનું સેવન ન કરે. १७२. विम्हयकरो अपुल्यो, अनुभूयपुब्यो य १७२ - પૂર્વે કઈ દિવસ ન અનુભવેલ અથવા जो रसो होइ । हरिसविसा- उग्पत्ति,
તે અનુભવેલ એવા કેઈ અદ્ભુત પદાર્થને लक्खणो अभुओ नाम ॥६।। अभुओ
જોઈ આશ્ચર્ય થાય, તે અદ્ભુત રસ છે હર્ષ रसो जहा-अभुयतरमिह एत्तो अनं किं
અને વિષાદ અદ્દભુત રસના લક્ષણો છે अस्थि जीवलोगंमि । जं जिण-वयणे
જેમકે– આ સ સારમાં એનાથી વધારે
અદ્ભુત શું થઈ શકે કે જિનવચનથી ત્રિકાअत्था तिकालजुत्ता मुणिज्जति ? ॥७॥
બસ બંધી સમસ્ત–સૂમ, અમૂર્ત, અતીન્દ્રિય આદિ પદાર્થો જાણી લેવાય છે