________________
२१८
जीवाभिगमसूत्रे अष्टममिन्द्रियद्वारमाह-'पंचिंदिया' तेषां नारकजीवानां पञ्च-स्पर्शनरसनघ्राणचक्षुःश्रोत्राख्यानि पञ्चेन्द्रियाणि भवन्तीति गतमिन्द्रियद्वारम् ।
नवमं समुद्घातद्वारमाह-'चत्तारि समुग्याया आदिल्ला' चत्वारः समुद्घाताः आद्याः, वेदना कषायमारणान्तिकवैक्रियाख्याः-नारकजीवानां भवन्तीति समुद्घातद्वारम् ।। दशमं सज्ञिद्धारमाह 'सन्नी वि असन्नी वि' ते नारकजीवाः संज्ञिनोऽपि असंज्ञिनोऽपि, तत्र गर्भव्युत्क्रान्तिकेभ्यो ये समुत्पन्नास्ते संज्ञिनः, ये तु समूछिमेभ्य आगत्योत्पन्नास्ते असंज्ञिनः । ते चासंज्ञिनः रत्नप्रभायामेव समुत्पद्यन्ते न तु परतो नरकान्तरे अनाशयाशुभक्रियाया दारुणाया अप्यनन्तरविपाकिन्या एतावन्मात्र फलकत्वात् अतएवोक्तम्
आठवां इन्द्रियद्वार --- 'पंचिंदिया' इन नारक जीवो के स्पर्शन, रसना, घ्राण चक्षु और कर्ण ये पांच इन्द्रियां होती है । इन्द्रियद्वार समाप्त ।
समुद्घात द्वार-'चत्तारि समुग्घाया आदिल्ला' । नारक जीवों के आदि के चार समुद्घात होते हैं-उनके नाम ये हैं-वेदना, कषाय, मारणान्तिक, और वैक्रिय ।
समुद्घातद्वार समाप्त । दसवां संज्ञिद्वार-'सन्नीवि असन्नी-वि' वे नारकजीव संज्ञीभी होते है और असज्ञी भी होते हैं, इनमें जो गर्भन जीवों से मरकर नारकी होते हैं वे सज्ञी होते है और जो सम्मूछन - जीवों से आकार उत्पन्न होते हैं, वे असंज्ञो होते हैं । ये असंज्ञी रत्नप्रभा में ही उत्पन्न होते हैं। उसके आगे अन्य नरकों में नहीं । क्योंकि विना आशय के जो अशुभ दारुण क्रिया भी - होती है उसका विपाक एतावन्मात्र फल वाला होता है, अर्थात् रत्नप्रभा तक ही ले जाने
मामुन्द्रियद्वा२-"पंचिदिया" ! ना२४७वाने २५शन, २सना, प्राए न्यक्ष, અને કહ્યું આ પાંચ ઈન્દ્રિયો હોય છે ઈન્દ્રિયદ્વાર સમાપ્ત
समुद्घातद्वार-"चत्तारि समुग्घाया आदिल्ला" ना२३७वान-माहिना या२ समुह ઘાતે હોય છે. તેના નામે આ પ્રમાણે છે. વેદના સમુદ્રઘાત ૧ કષાય સમુદઘાત ૨ મારણાનિક સમદુઘાતક અને ક્રિયસમુદુઘાત ૪, સમુદ્દઘાતાર સમાપ્ત. . ,
समुसज्ञिवा२-"सन्निवि असन्नि वि" ना२४। सभी ५९ डाय छ, भने અસંસી પણ હોય છે. તેમાં જેઓ ગર્ભજ જીવમાંથી મરીને નારકી થયેલ હોય છે, તેઓ સંસી કહેવાય છે. અને જેઓ સમૂચ્છન જીવોથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, તેઓ અસંસી કહેવાય છે. આ અસંસીજી રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે તેની આગળના બીજા નરકમાં ઉત્પન્ન થતા નથી જેકે આશય વિના જે અશુભ દારુણ ક્રિયા પણ હોય છે. તેને વિપાક માત્ર એવા ફળવાળે જ હોય છે. અર્થાત, રત્નપ્રભા પૃથ્વી પય તજ લઈ
