Page Text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १
कायिकजीवानां शरीरादिद्वारनिरूपणम् १७३
इत्युक्तम् अत्र तिर्यग्गतावेव सूक्ष्मतेजस्कायिकाः समुत्पद्यन्ते न तु मनुष्येषु समुत्पद्यन्ते, ते जीवातेभ्यो निःसृतानां मनुष्यगतौ उत्पादनिषेधात् ।
तदुक्तम् - "सत्तमिमहिनेरइया तेऊ वाऊ अणतरुव्वट्टा |
वि पावे माणुस तव असंखाउया सव्वे" ॥१॥ छाया -- सप्तमीमहीनैरयिकास्तेजो वायुरनन्तरोदवृत्ताः ।
नैव प्राप्नुवन्ति मानुष्यं तथैवासंख्यायुष्काः सर्वे ।। इति छाया,
गत्यागतिद्वारं स्वयमेव दर्शयति- ' एगगइया दुआगइया परित्ता असंखेज्जा पन्नत्ता' एकगतिकाः द्वयागतिकाः प्रत्येकगरीरिणोऽसंख्याताः प्रज्ञप्ताः । सूक्ष्मतेजस्कायिकाः मृत्वा तिर्यग्गतावेव उत्पद्यन्ते अत सूक्ष्मतेजस्कायिका एकगतिकाः कथ्यन्ते, एकैव तिर्यगुरूपैव गतिर्येषां ते एकगतिका.. द्व्यागतिकाः तिर्यङ्मनुष्येभ्य आगत्य सूक्ष्मतेजस्कायिकेपूत्पादात् 'सेसं तं शेपम् चैत्र' संस्थानच्यवनातिरिक्तं सर्वं तदेव - सूक्ष्मपृथिवी कायिकप्रकरणवदेव ज्ञातव्यमिति । में सूक्ष्मतेजस्कायिक केवल तिर्यग्गति मे हो उत्पन्न होते है क्योकि तेज और वायु से निकले हुए जीवों का मनुष्य गति में जाने का निषेध है - कहा भी है- "सत्तमि मद्दि नेरइया' इत्यादि अर्थात् सातवीं नरकभूमि से उदवृत हुए नैरयिक तथा तैजस्कायिक और वायुकायिक तथा असंख्यात वर्ष की आयुवाले मनुष्य ये सब मरकर मनुष्य पर्याय को प्राप्त नहीं करते है ' एगगइया, दुआगइया परित्ता असंखेज्जा पन्नत्ता" ये सूक्ष्म तेजस्कायिक जीव एक गतिवाले ही होते है अर्थात् सूक्ष्मतैजस्कायिक से मरा हुआ जीव केवल एक तिर्यञ्च गति में ही उत्पन्न होते हैं इसलिए ये एक गतिक- एक ही गति में जाने वाले कहे गये है । तिर्यञ्च और मनुष्य इन दो गतियों में से आकर के जीव इन सूक्ष्मतैजस्कायिक रूप से उत्पन्न होते है | इसलिये इन्हें द्वयागतिक - दो गतियो से आने वाला कहा गया है । " सेसं तं चेव" संस्थानच्यवन इन से व्यतिरिक्त और सब कथन सूक्ष्मपृथिवीकायिक के प्रकरण के जैसा ही है “से त्तं स्रुहुमते उक्काइया” यह सब कथन सूक्ष्मतैजस्कायिकों के सम्बन्ध में कहा है ।
५
નીકળેલા જીવે। મનુષ્ય ગતિમાં જતા નથી. તેમ નિષેધ કરેલે છે. કહ્યું પણ છે કે'सत्तमि महि नेरइया इत्यादि अर्थात् सातभी नरम्भूभी थी नीजेसा नैरयि । तथा તેજસ્કાચિકા અને વાચુકાયિકા તથા અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્ય વાળા મનુષ્ય આ બધા મરીને મનુષ્ય પર્યાય પ્રાપ્ત કરતા નથી 'एगगइया, दु आगइया परित्ता असंखेज्जा पण्णत्ता आ सूक्ष्म तेरा वो गतिवाना होय हे अर्थात् सूक्ष्म તેજસ્કાયિકમાંથી જીવ કેવળ એક તિય ચ ગતિમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી તેએ એકગતિક' એકજ ગતિમાં જવાવાળા એ પ્રમાણે કહેલ છે તિય“ચ અને મનુષ્ય એ એ ગતિચામાંથી આવીને જીવ આ સૂક્ષ્મ તેજસ્કાયિક પણાથી ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી તેને હ્રયા गति मे गतियो भांथी भाववावाजा मे प्रमाणे आहेत छे. "सेसं तं चेव" संस्थानद्वार અને ચ્યવન દ્વાર, ના કથન સિવાયનું ખીજુ બધુ જ કથન સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયના પ્રકરણમાં જે
| SR No. | 010388 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 693 |
| Language | Hindi, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 44 MB |