________________
प्रमेयधोतिका टोका.
प्र आहारद्वारनिरूपणम् ११३ - अथवा अनानुपूर्व्या आहरन्ति 'अणाणुपुब्धि' इति सूत्रे द्वितीया तृतीयाविभक्तरर्थे ज्ञातव्या प्राकृतत्वादिति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा, हे गौतम ! 'आणुपुचि आहारेंति नो अणाणुपुचि आहारेंति' आनुपूर्व्या आहरन्ति नो-न तु अनानुपूर्व्या आहरन्ति ते सूक्ष्मपृथिवीकायिकास्तानि द्रव्याणीति भगवत उत्तरम् , आनुपूा एवोर्ध्वतिर्यग् अधोदिशि वा यथासन्नमाहरन्ति नतु अनानुपूर्व्या ऊर्ध्वमधस्तिर्यग् वा दिशि आहरन्तीति भाव. || 'ताई भंते ! किं तिदिसि आहारेति चउदिसिं आहारेंति पंचदिसिं आहारेंति छदिसि आहारेंति' यानि भदन्त ! आनुपूर्व्या आहरन्ति तानि भदन्त । किं त्रिदिशि । तिस्रो दिशाः समाहृता इति त्रिदिक् तत्र व्यवस्थितानि द्रव्याणि आहरन्ति किम् ? अथवा चतुर्दिशि पंचदिशि पदिशि व्यवका जो आहरण करते हैं सो क्या वे उनका आनुपूर्वी-से आहरण करते हैं ? या अनानुपूर्वी से आहरण करते है ? । इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते है-"आणुपुचि आहारेति णो अणाणुपुचि आहारेंति" हे गौतम ! वे उन द्रव्यों का आहरण आनुपूर्वी से करते है अनानुपूर्वी से नहीं करते है । आनुपूर्वी अर्थात् यथाऽऽसन्न-जैसा जैसा नजदीक हो वैसा-वैसाक्रमशः पास-पास का आहरण करते है। तात्पर्य कहने का यह है कि वे सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव ऊर्ध्वप्रदेशस्थित अघः प्रदेशस्थित एवं तिर्यक् प्रदेशस्थित स्वोचित आहार के योग्यद्रव्यों का आहरण आनुपूर्वी से ही करते है अनानुपूर्वी से नहीं करते हैं ।
"ताई भते कि तिदिसि आहारेंति चउदिसिं आहारेंति-पंचदिसि आहारेंति छद्दिसि आहारेंति" हे भदन्त ! जिन द्रव्यो का वे आनुपूर्वी से आहरण करते है क्या वे द्रव्य तीन दिशाओ में व्यवस्थित होते हैं ? या चार दिशाओ में व्यवस्थित होते है ? या पांच
गौतम स्वामीना प्रश्न-"ताई भंते 1 किं आणुपुचि आहारेंति अणाणुपुन्धि आहारेति ?" भगवन् ! त्यात स्वाथित माहारने योग्य व्यानु शुमानुपूवी थी मा. २ (अ) २ छ १ है मानानुभूती थी माड२६५ ४२ छे ?
मडावी२ असुन उत्तर 'आणुपुटिव आहारति, णो अणाणुपुचि आहारति" हे गौतम! તેઓ આનુપૂવી અનુસાર જ તે દ્રવ્યેનુ આહરણ કરે છે, અનાનુપૂવી અનુસાર તેમનું તેઓ આહરણ કરતાં નથી. આનુપૂવી અનુસાર ગ્રહણ કરવાને અર્થ આ પ્રમાણે છે – "यथाऽऽसन्न" पडसा सीथी पासेना द्रव्यानु, त्या२ ५छी त द्रव्योनी पासेना द्रव्यानु', આ રીતે ક્રમશઃ પાસે પાસેનાં દ્રવ્યનું આહરણ કરે છે–આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે સૂક્ષ્મપૃથ્વીકાયિક છે ઊર્વ, અધઃ અને તિક પ્રદેશમાં રહેલાં ચિત આહારને ચગ્ય દ્રાનું આહરણ આનુપૂવથી જ કરે છે, અનાનુપૂવીથી કરતા નથી,
गौतम स्वामीना प्रश्न-"ताई भंते । किं तिदिसिं आहरे ति चउदिसिं आहारति, पंचदिसिं आहारेति, छदिसि आहारेति " भगवन् ! २ द्रव्यानुतमी मानुभूती थी આહરણ કરે છે, તે દ્રો શું ત્રણ દિશાઓમાં રહેલાં હોય છે ? કે ચાર દિશાઓમાં રહેલાં
१५
-