________________
एस जैनकथा रत्नकोष नाग चोथो. जे चाले, दाले, जेने जीवपणानुं प्रगट चिन्द , एवा बेंघिय, तेंघिय, चौरिश्यि, पंचेंशियादिक जे जीवो,तेनां इंडियादिक जे प्राण, तेनो संकल्प थके दाम, चर्म, नख, दंतादिकने अर्थे अतिपात एटले जे विनाश करवो, ते हिंसा जाणवी ॥ यतः ॥ पंचेंख्यिाणि त्रिविधं बलं च, उहासनिःश्वा सस्तथैवमायुः ॥ प्राणा दशैते जगवनिरुक्ता,स्तेषां वियोजीकरणं तु हिंसा ॥ १ ॥ जावार्थः-पांच इंघिय, त्रण बल, श्वासोवास, अने आयु, ए दश प्राण नगवाने कह्यां. ते दश प्राणनो जे वियोग करवो, ते हिंसा जाणवी. __ अथवा वेश्यिादिक स्थूल महोटा जीवनो जे अतिपात एटले विनाश करवो, ते स्थूलप्राणातिपात जाणवो. तेनी जे निवृत्ति ते स्थूलप्राणाति पा त विरमण व्रत कहीये. माटे प्राणातिपातविरमणव्रत आश्रयीने आचां जे आगल कहेशे एवं वधबंधादिक मातुं कर्म कयुं अथवा प्राणातिपात विरमणना समीपथकी अतिचघु अतिचार लाग्यो होय अतिक्रांत अतिक म व्यतिक्रमादिकें करीने मलीन कयुं होय.
इहां शिष्य पूछे ले कोइक मंदवाडना दोषनी उपशांतिने अर्थ वधबंधादि क आचर, पण रूडं होय ? कोइ गाम जवाने अर्थे अतिचयुं जे अन्यत्र ग मन कयुं जे अतिचार, ते कोने कहीयें ? जे पोताना स्थानक थकी परस्था नकें जावं. तेने अतिचार कहिये ते अतिचार देश विरतिने होय अने सर्व विरतिने. पण होय पण ते पडिक्कमवा योग्य न होय ? ।
हवे गुरु उत्तर कहे जेः-अशुननाव तो अप्रशस्त क्रोधादिकने औदयिक जावें थाय, वधबंधादिक अतिचार क्रोधादिक अशुननावेंज होय, अने मृ पावाद प्रमुखने छारें करीने पण पहेला व्रतने अतिचार संनवे,जेम स्नेह नी परीदाने अर्थ देवतायें कडं जे रामचंजी मरण पाम्या, एटलुकहेतां मात्रज लक्ष्मण मरण पाम्या. तथा कुमारपाल राजायें कौतुकथकी लंदरना एकत्रीश रौप्यक अपहवा, तेथी गंदर मरण पाम्यो, एटले अदत्तादान थ की पण प्रथम व्रतने विषे अतिचार लागे पण ते अतिचार बीजुं व्रत आ दे देने तेमांज बालोववां परंतु प्रथम व्रतमां आलोववां नहीं, तेमाटें ते अतिचारने टालवाने अर्थे हवे कहे .
हां प्राणातिपातविरमणने विषे प्रमादने प्रसंगें करीने पाप थाय ने. हवे ते प्रमाद पांच प्रकारें ॥गाथा ॥ मऊं विसय कसाया, निहा विक