Anubhashyam

SR No.: 010151
Original Sutra Author: N/A
Author: Vallabhacharya, Shridhar T Pathak
Publisher: Shridhar T Pathak
Publication Year: 1921
Total Pages: 501
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Religion
File Size: 34 MB

Page 196

आ. १ पा. ४ सू. १९ अणुभाम् अविनाशीत्यनेन कार्यवैलक्षण्यं सिद्धवत्कारणोक्त्वा विषयसंबन्धन संसारमाह । मात्रासंसर्गस्त्वस्य भवति-इति । विशेषतस्त्वकथने हेतुमाह । यद्वैतमित्यादिना यावत्समाप्ति। चक्ष रूपमेव पश्यति नात्मानम् । नन रूपमप्यात्मेति चेत् । तत्रापश्यन्वै तद द्रष्टव्यत्वेन न पश्यति। न हि द्रष्टस्वरूपं ५ दृश्यज्ञानेन ज्ञातं भवत्यनद्रूपत्वात् । एवं द्रष्टदृश्यव्यवहारेज्ञानावस्थाया विशेषतस्तज्ज्ञानमशक्यमुक्त्वा ज्ञानोत्तरं कर्गवर्नु।। एव नास्तीन्याह । यत्र वा अन्यदिव रयादित्यादिना । इदमेव हि ज्ञानभमृतत्वमिति । तत्रादिमध्याव. सानेषु जीवप्रकरणमित्येव प्रतिभाति । तम्य ब्रह्मा जगत्कर्तृत्वमित्युत्कर्षः ।
न तु तस्मादन्यद ब्रह्मत्वन वक्तुं युक्तम् । अर्थविरोधान । तस्माद्वंदे सष्टि१० वाक्यानामेतन्न्यायेनान्यार्थत्वान्न ब्रह्म जगन्कारणमिति प्रकृतिवाद एव
युक्त इत्येवं प्राप्ते । उच्यते । वाक्यान्वयात । इदं वाक्यं भगवत्येवान्वेति । नात्र जीवप्राधान्यगन्धोपि । सर्वत्र भगवदन्ययनैव जीवस्यापि प्रियत्वम् । तस्यै सुखरूपत्वात् । सर्वोपनिषदनुराधनैदाम्याप्यर्थम्य वक्तमरितत्वात । तमेव विदित्वा आतिमृत्युमति । ( *व. २८ ) आनन्दाद्धयर ग्वाल्विमानि भतानि १५ जायन्ते । ( ते. ३१६ ) सर्व एवात्मानो व्यचरान्ति । एष द्येवानन्द
याति (ते. २७) इत्यादिश्रुतिसहस्रनिःसंदिग्ध ब्रह्मण: स्वरूपं कार्यमंशाश्च प्रतिपादिता इतीदमपि वाक्यं तत्परमवाचितम् । सर्वव्यवहारस्य तन्मूलकत्वेन पूर्वमुक्तत्वात् । विषयस्पर्णा विज्ञातृत्वमपि तस्यव ।
एवं सति सर्वमेव संगतं भवतु । अना वाक्यान्वयान्न जीवपरत्न २. येन प्रकृतिवादः स्यादिति ॥ १।४।१९ ॥
प्रतिज्ञासिद्धेर्लिङमाश्मरथ्यः ॥१।४।२० ॥
नियतधर्मवादिनामपि मतेन प्रकृते सिद्धान्तं वक्तुं पक्षान्तराण्याह । तत्र ब्रह्मवादैकदेशिवादाः सन्ति । तत्र जीवो नाम स्वस्य भागनिष्पत्त्यर्थ स्वांशो भगवता कृतो विस्फुलिङ्गवदित्याश्मरथ्यो मन्यते । अनादिसिद्ध
8-C reads इत्येवोत्कर्षः for इत्युत्कर्षः।
१ विपरीतवत् श्रुतिपाठो दृश्यते । वृ. २।१।२.