________________
९७ १३ सुलुप्त्युत्क्रान्त्यारित्यांधकरणम् । [ अ. १ पा, 3 भू. ११
१२ अर्थान्तरव्यपदेशाधिकरणम् । आकाशार्थान्तरत्वादिव्यपदेशात् ॥ १।३।४१ ॥
आकाशो वै नाम नामरूपयोर्निर्वहिता ते यदन्तरा तद्ब्रह्म ( छां. ८।१४।१ ) इति श्रूयते। तत्राकाशशब्दे संदेहः । भूताकाशः परमात्मा ५ वेति । नामरूपनिर्वाहमात्रत्वमवकाशदानाद् भूताकाशस्यापि भवतीति न ब्रह्मपरत्वम् । अन्यस्य च नियामकस्याभावादित्येवं प्राप्ने ।
उच्यते । आकाश: परमात्मा । अर्थान्तरत्वादिव्यपदेशात् । यद भूताकाशस्य प्रयोजनं श्रुतिसिद्धं तस्मादन्यस्य व्यपदेशः कार्यान्तरादिव्यप
देशश्च । यत्रैव हि सिद्धवत्कारेणोत्कृष्टधर्मा अतदीयास्तदेव ब्रह्मेति । १. नापि नामरूपनिर्वाह आकाशस्य माहात्म्यहेतुर्भवति । वै निश्चयेनेति सिद्धवत्कारानोपासनापरत्वम् । निर्वाहस्य ब्रह्मधर्मत्वं न श्रुत्यन्तरासिद्धमिति विचारः ! अर्थापतिसूचकस्त्वयमेव न्याय इति । तस्माद् यत्रैवातधर्मकथनमन्यवाच्यस्य तत्रव ब्रह्मपरत्वमिति सिद्धम् ॥ १।३।४१ ॥१२॥
१३ सुषुप्त्युत्क्रान्त्योरित्यधिकरणम् । सुषुप्त्युत्कान्त्यो देन ॥१॥३॥४२॥ बृहदारण्यके ज्योतिर्ब्राह्मणे-याज्ञवल्क्य किंज्योतिरयं पुरुषः (बृ. ४।३।२ ) इत्यारभ्य-अभयं ह वै ब्रह्म भवति य एवं वेद इत्यन्ते संदेहः । किं ब्रह्मवाक्यमेतद् उत जीवस्यति । जीवस्य ब्रह्मत्वप्रतिपादने
जीववाक्यत्वम् । स्वातन्त्र्येण ब्रह्मण एव ज्ञानकर्मत्वे ब्रह्मवाक्यत्वमिति । २५ यद्यप्यर्थज्ञाने न संदहस्तथापि नियामकं हेतुमाह । भेदेनेति ।
तस्यायमर्थः । किंज्योतिरयं जीवः ( ब. ४।३।२ ) इति प्रश्ने सूर्यचन्द्रानिवानिराकरणानन्तरमात्मज्योतिः । आत्मा भगवानेवास्य ज्यातिरितिउत्तरानन्तरं-कतम आत्मा ( बृ. ४।३।७ ) इति प्रश्ने योयं विज्ञानमयो ज्ञानरूप इन्द्रियेषु हृदि च प्रकाशमान इत्युत्तरे जीवोप्येतादृश
1:-क.aud som. from अर्थापनि ) मिद्धम् aft.:: विचारः।
१७ [अणगाच्या
