________________
___३८०]
[ तत्वबोधिनीविवृतिविभूषितम् । स्थादिति वाच्यम्, धर्मधर्मस्यापि प्रकृतिकार्थतया तदुत्पदिनद्वारोtप्रसङ्गानुधारात् ।
किश्च, यवभिलषितं फलं प्रकृतिरुपनयति तदा नानिष्टं प्रयच्छेत् , नहि कश्चिदनिष्टमभिलपति। . किञ्च, उपनयतु नाम प्रकृतिः फलम् , तथापि भोक्तृत्व
सोऽयुक्तम् , अविकारित्वात् , नहि सुख दुःखादिवलादपरितापादिरूपविकारमनुपनीयमानस्य भोक्तृत्वमाकाशवद सङ्गतम् । - अथ न विकारापत्त्याऽऽत्मनो भोक्तृत्वमिष्टम् , किं तर्हि बुद्धयध्यवसितस्यार्थस्य प्रतिविम्योदयन्यायेन सञ्चतनात् , तथाहि-बुद्धिदर्पणसक्रान्तमर्थप्रतिविम्बकं द्वितीयदर्पणकल्प पुंस्यध्यारोहति, प्रतिक्षेपहेतुभुपन्यस्यति- धर्मधर्मस्यापीति- धर्मात्मधर्मस्यापीत्यर्थः, अपिना फलस्योपग्रहः । तदुत्पादनद्वारा धर्मात्पादनद्वारा। उसजेतिसर्वदा सर्वस्य धुसोऽभिलषितार्थसिद्धिप्रसङ्गत्यर्थः। अभिलषितं रावस्यमेव भवति नानिष्टं कस्यचिभिलषितमित्यभिलषितफलदान एव यदि प्रकृतिः प्रभुः सर्वस्याभिलषितमेव विध्यादित्यनिष्टफलानुत्पाप्रसङ्ग इत्याह- किचेति । कुतोऽनिटं न प्रयच्छेदित्यपेक्षायामाह- नहीति । पुरुषस्थ साइख्याभिमतं भोक्तृत्वमपि न युक्त. मित्याह- किञ्चेति । पुसो भोक्तृत्वस्यायुक्तत्वे हेतुमाह- अविकारित्वादिति । अधिकारिणि भोक्तृत्वास भवे युक्तिपढौकयति- नहीतिअस्य 'सतम्' इत्यनेनान्वयः। प्रतिविम्योदयन्यायन भोक्तृत्वमात्मनोऽविकृतत्वेऽपि सङ्गतिमङ्गतीति साइयः शङ्कते- अथेति । “न' इत्यस्य 'इम्' इत्यनेनान्वयः, इष्ट सारख्याचारिष्ट । प्रतिविम्योदयन्यायन भोक्तृत्वमुपपादयति-तथाहीति। 'अर्थप्रतिविम्बकम्' इत्यस्य 'अध्यारोहति' इत्यनेनन्दियः, अध्यारोहतीत्यस्य सस्क्राम- -
