________________
अनेकान्तव्यवस्थाभकरणम् ]
[ ३७५ सनाम्यङ्गादि, सङ्घातरूपाश्च चक्षुरादय इति स्वभावहेतुः, यश्चासौ परः स आत्मेति सामर्थ्यात् सिद्धम्" इति, अत्र 'चैतन्य पुरुषस्य स्वरूपम्' इत्यादि वदता चैतन्य नित्यकरूपं प्रतिज्ञातम , तच्चाध्यक्षविरुद्धम् , रूपादिसंविदः स्फुट संवित्या भिन्नस्वरूपावगमात् , एकरूपत्वे- 'चात्मनोऽनेकविधार्थस्य भोक्त्वाभ्युपगमो विरुध्येत, अभोक्त्रवस्थाव्यतिरिक्तत्वाभोक्त्रयस्थायाः, न च दिदृक्षादियोगाद
इत्यतः 'यत् सङ्घात रूपं वस्तु तत् परार्थम, यथा-शयना-ऽऽसनाsभ्यङ्गादि' इत्युदाहरणम् , 'सनातरूपाश्च चक्षुरादयः' इत्युपनय इत्येवमक्यवद्वयप्रयोग ५वाहतः। विधिसाधकतया कार्य-स्वभावहेतू ५२ बौद्धाभिमताविति प्रतः सातरूपत्वहेतुः परार्थत्वरूपस्य साध्यस्य न कार्य किन्त्वकाश्रयगतयोत्तयोस्तादात्म्यमेवेति स्वभावहेतुरेवाऽयमित्याह-स्वभावहेतुरिति । सामान्यतः परार्थत्वसिद्धावप्यात्मा सिध्यत्येव, सङ्घातरूपस्य चक्षुर देर सङ्घातरूप आत्मैव परोऽभिमतः, सङ्घातरूपस्यैव परस्याश्रयणे तस्यापि सङ्घातरूपापररार्थत्वम् , ५वं तस्थापीत्यनिहा स्यादित्याशयेनाह- यश्चासाविति। असौ सिध्यमानपरार्थत्वस्वरूपसाध्यसन्निविष्टः । स.मर्यादिति- हेतौ साध्यस्याविनामाव: पक्षधर्मत्वं च बलम् , तत्राविनाभावरूपसामर्थ्यात्' सीमान्यत: साध्यस्य प्रसिद्धिः पक्षधर्मतारूपसामर्थाच्च साध्यविशेषस्य पक्षगतस्य सिद्धिः, प्रकृते सद्धातरूपचक्षुरादिरूपपक्षधर्मत्वतोऽनवस्थाभयादसङ्घातपरार्थत्वस्य॑व सिद्धिरिति सामर्थ्यात् पर आत्मेति सिद्धमित्यर्थः। एतस्य साहयामिमतस्यायुक्तत्वमावयितुमाह-अति उक्तवाक्य इत्यर्थः। ' इत्यादि पदता' इत्यनन्तरं सोडयाचार्यणेति शेषः । तच चतन्य नित्यकरूपमिति च । चैतन्यं रूपक्षानरूपतया रसशानरूपतया स्पशदिक्षानरूपतया विमिन्नमेव प्रत्यक्षात्मकसवित्या प्रतीयत इति तस्यैकरूपत्वमध्यक्षविरुदमध्यक्षवाधिवमिति स्पध्यति
