________________
અને રાત્તિ વ્યવસ્થાના મળમ્
[ ३७३ योगात् कस्यचित् कचित् प्रवृत्तिर्दृष्टा, खात्मभूतत्वाच्छक्तीनाम् । कारणकार्यविभागोऽप्यभेदेकान्तेऽयुक्त एव । पर्यायनये निर-पयविनाशाच सर्वभावानां क्वचिदपि लथासिद्धः ‘अविभागाद् वैश्व. रूप्यस' इत्ययमपि हेतुरसिद्ध, लयो हि भवन् पूर्वस्वभावापगमे भावान कारणत्वमिति न कारणतया तरिलद्धिरित्याह- तथाभूतेनेतिव्यतिरिक्तानेकशक्तिसम्वन्धि नैकत्यादिधर्मकलापाध्यासितेन प्रधाने-नेत्यर्थः । 'अन्ययासिद्धेः' इत्यस्याऽनन्यथासिद्धिलक्षणयाप्त्यामावादित्यथा, तथात्व ५व शक्ति प्रवृत्तियस्य कारणस्थाऽस्ति न तस्योक्तरूपात्मना कारस्वरूपते त्यनेकान्तिकतेति, वस्तुतः 'तथाभूतेन वचिदन्यासिद्ध' इति पाठो युक्तः तयाभूतेनार्थसिद्धौ कार्योत्पतिलक्षणायां सत्यामेव शक्तित: प्रवृत्तरित्यस्य तेन व्याप्ति न्यथेत्या. शयः । कथं तथाभूतेन नाऽन्यथासिद्धिर्नार्थसिद्धिवत्यपेक्षायामाहन चेति-अस्य 'दृष्टा' इत्यनेनान्वयः । निषेधे हेतुमाह-वात्मभूतावाछत्तीनामिति । 'कारण कार्यविभागाद्' इनि हेतुं प्रतिक्षिपनि- ' कारणेति । कारणमिदं कार्य चेदमित्येवं कारण कार्यविभाग तदा भवेद् यदि तयोभयो भवेत, सायाभिमते तु कारण कार्ययोरेकान्ताभेदे यदेव कारणं तदेव पायमिति न तयोविभागसम्भव इत्याहअभेदेकान्तेऽयुक्त एवेति। 'अविभागाद वैश्वरूपयस्य' इति हेतो. सिद्धत्वादेवायुक्तत्वमित्याह- पर्यायनय इति-द्रव्यार्थिनयप्रसूतत्वाद् દ્રવ્યાધિનયાssમાણે સાચમતે તુ જ નિવયવનારા, રિતુ लयावस्थायां कार्य कारणरूपेणावतिष्ठत इति वैश्वरूपयस्याऽविभाग: सम्भवतीत्यतः' 'पर्यायनये 'इत्युक्तम्, तत्र प्रथमविभागस्थाsसिद्धत्वमित्यपेक्षायामाह- नियविनाशाचेति-निरन्वयविनाशो नाम सर्वथा विनाशः, तन्मतेऽययिनों द्रव्यस्यैवाभावान द्रव्यरूपेणाप्यवस्थानमिति । अत एव क्वचिदपि लयाऽसिद्धरिति- यदि विनाशकाले
પાવાનમૂતદ્રવ્યરેખાવા તદ્દા તરૈવ તિરમાવક્ષપાઠવો
