________________
४६.७
पापद्वारयुक्तां कल्पयेत्क्षेमसिद्धये ॥ २ ॥ मध्यमानाधिका चान्तःशाला चत्वरशोभिनी ।
तथापि प्रामादिषु क्षुद्रप्रमाणविद्याशालाकल्पनं नगरराजधान्यादिस्थलेषु विद्यार्थिनां संख्यानुगुणं तदपेक्षयाऽधिकायामवैशाल्यादिप्रमाणं नानाभौमलमित विद्याशालाकल्पनं करणीयमित्युक्तं भवति । कचिद्बहुजन मदनवस्तु प्रामादिस्थलेषु त्रिभौमललितं विद्याशालाकल्पनमप्यभिप्रेतमिति शिल्पक्षाः । सर्वथा तस्मिन्देशे विद्याशालासु तुल्यशैली योजनायेति ॥
किरीत्या कल्पनीयाया विद्याशालायाः प्राथमिकं मुखद्वारं ऐन्द्रदिङ्मुखमत्यन्तं श्रेयः प्रदं दक्षिणोत्तरपश्चिमदिग्भागेषु विद्याशाला मुन्य द्वार कल्पनमपि न दोषाय । किन्तु श्रेयस एबेत्युक्तम । तस्मात्तत्र तत्र नगरप्रामादिषु संप्राप्तवास्तुम्थलानुगुणं साहश महाववादि सम्मेलनस्थलानुकूलं च द्वारस्थापनमुशन्ति शास्त्रकारान्दयरिश स्पिवर्गश्च । तत्र च कोऽपि विशेषः । यथैवमत्रोक्तरीत्या महावीथीस्थलानुगुणं विद्याशालामुखद्वारस्थापनेऽपि तादृशमुखद्वारं सारदारुमयं शिलामयं वा कल्पितमपि द्वारलक्षणाभ्यायोक्तरीत्या क्वचिद्वासनद्वार कल्पनोपेतमन्यत्रार्षद्वारकल्पनोपेतमेव निर्मापणीयम । इयमेव विद्यार्थिनां मेधारोग्यादि - वर्धकमिति शास्त्रकारोपदेशः ॥
