________________
8501
जैन दर्शन के मौलिक तत्त्व: लब्धात्मनाभस्य विनाशः प्रध्वंसः॥वि० ३॥३०॥ अयं सावनन्तः । यथा-तके दनः।
परस्परापोह इतरेतरः ॥ वि० ३३१ ॥ . अयं सादिसान्तः। यथा-स्तम्भे कुम्भस्य ।
सर्वदा तादात्म्यनिवृत्तिरत्यन्तः ॥ वि० ३३३२ ।। कालत्रयेऽपि तादवस्थ्याभावः इत्यर्थ । अयमनाद्यनन्तः। यथा-घेवने अचेतनस्य।
अन्यथा निर्विकारानन्त सर्वकात्मकतोपपत्तेः॥ वि० ३।३३ ॥ प्रतिषेधचतुष्टयास्वीकारे भावानां क्रमशः निर्विकारता, अनन्तता, सर्वात्मकता, एकात्मकता च स्यात् , इति भाववद् प्रभावोऽपि वस्तुधर्म एव ।
कार्यनिष्पत्त्यपेक्षं कारणम् ॥ वि० ३॥३४॥ कार्यमुत्पद्यमानं नियतं यद अपेक्षते तत् कारणम् ।
: उपादाननिमित्तभेदाद् द्वयम् ॥ वि० ३३५ ।। . कारणमेव कार्यतया परिणममानमुपादानम् ॥ वि० ३३६ ॥ परिणामि कारणमिति । यथा-घटस्य मृत्पिण्डः, अड्डुरस्य वा बीजम् ।
साक्षात् साहाय्यकारि निमित्तम् ॥ वि० ३३३७ ।। सहकारीति यावत्। यथा-घटस्य चकसूत्रादि, अङ्करस्य वा जलातपपवनादि । निर्वर्तकस्तु न नाम नियतमपेक्ष्यतेऽकृष्टप्रभवतॄणादौ । यत्र घटादौ कुलालवत् सध्यपेक्षस्तत्र निमित्तान्तर्गत एवेति कारणद्वयमेव । ___ . तद् व्यापारानन्तरं भावि कार्यम् ॥ वि० ३२३८ ॥ तद्-इति कारणदयस्य व्यापारानन्तरं तद् भवति तत् कार्यम् । .
सकत काऽक कम् ।। वि० शह तत्र सकतृ कम्-गृहकलशोततर्वादि। अकतृ कञ्च-अनुसतृणाम्बुदखनिजभूम्यादि।
___ तदाप्तवचनोज्जातमागमः ॥ वि०४।२ ॥ तदिति श्रुतम् । यथा-अस्ति क्षीरसमुद्रः। असत्यत्र स्वादु जलम् । १-वचनादिति मुख्यत्वेन संकेतादयोऽपि प्रायाः। "
