________________
२७४ राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस-(४३)-मा. त्रिविधं त्रिविधेनेति । तिस्रो विधा विधानानि कृतादिरूपा अस्येति त्रिविधः । दएक . इति गम्यते । तं त्रिविधेन करणेन । एतउपन्यस्यति । मनसा वाचा कायेनैतेषां स्वरूपं प्रसिद्धमेव । अस्य च करणस्य कर्म उक्तलक्षणो दएकस्तं वस्तुतो निराकार्यतया सूत्रेणैवोपन्यस्यन्नाह । न करोमि स्वयं, न कारयाम्यन्यैः, कुर्वन्तमप्यन्यं न समनुजानामीति । तस्य नदंत प्रतिक्रमामीति । तस्येत्यधिकृतो दएमः संवध्यते । संवन्धलदणा अवयवलक्षणा वा षष्ठी । योऽसौ त्रिकाल विषयो दमस्तस्य संवन्धिनमतीतमवयवं प्रतिकमामि न वर्तमानमनागतं वा । अतीतस्यैव प्रतिक्रमणात्प्रत्युत्पनस्य संवरणादनागतस्य प्रत्याख्यानादिति । जदंतेति गुरोरामन्त्रणम् । नदंत नवान्त जयान्त इति साधारणा श्रुतिः। एतच्च गुरुसा दिक्येव व्रतप्रतिपत्तिः साध्वीति झापनार्थम् । प्रतिक्रमामीति नूतदएमा निवर्तेऽहमित्युक्तं भवति । तस्माच्च निवृत्तिर्यतदनुमतेविरमणमिति । तथा निन्दामि गामीत्यत्रात्मसादिकी निन्दा, परसाक्षिकी गर्दा जुगुप्सोच्यते । आत्मानमतीतदमकारिणमश्लाघ्यं व्युत्सृजामीति । विविधार्थो विशेषार्थो वा विशब्दः । उबब्दो नृशार्थः । स्सृजामीति त्यजामि । ततश्च विविधं विशेषेण वा नृशं त्यजामि व्युत्सृजामीति । आह । यद्येवमतीतदमप्रतिक्रमणमात्रस्यैदंपर्यं न प्रत्युत्पन्नसंवरणमनागतप्रत्याख्यानं चेति । नैतदेवं न करोमीत्यादिना तमुनय सिझेरिति ॥ पढमे नंते महबए पाणाइवाया वेरमणं । सवं नंते पाणाश्वायं पञ्चकामि । से सुदुमं वा बायरं वा तसं वा थावरं वा नेव सयं पाणे अश्वाइका । नेवन्नेहिं पाणे अश्वायाविळा पाणे अश्वायते वि अन्ने न समणुजाणामि । जावजीवाए । तिविहं तिविदेणं मणेणं वायाए काएणं न करेमि न कारवेमि करतं.पि अन्ने न समणुजाणामि । तस्स नंते पमिकमामि।निंदामि । गरिदामि।अप्पाणं वोसिरामि। पढमे
नंत मदवए जवहिनमि सबन पाणाश्वाया वेरमणं ॥ ' (अवचूरिः) दएमः सामान्येनोक्तः । सतु विशेषतः पञ्चमहाव्रतरूपतयाङ्गीकृत्य ज्ञेयः । तान्याह । प्रथमे नदन्त महाव्रते किं कार्य मिति शिष्योक्ते गुरुराह । प्राणातिपातमिति ।प्राणा इन्द्रियादयस्तेषामतिपातस्तस्माधिरमणमिति । यतश्चैवमतः सर्व नदन्त प्राणातिपातं प्रत्याख्यामीति । महत्त्वमणुव्रतापेक्षया। प्रतिशब्दःप्रतिषेधे। से शब्दो मागधदेशप्रसिझस्तद्यथार्थः । स चोपन्यासे।अत्र सूमाः सूदमनामकर्मोद