________________
दशवेकालिके चतुयोध्ययनम् ।
१६८
ध्ययन जगवान् श्रीवर्धमानखामीए कह्युं बे. (एमां 'समणेणं' इत्यादिको अर्थ पूर्ववत् जावो.) इति ।
( दीपिका . ) ततः शिष्यः प्राह । उक्तार्थमेव । अनेन एतद्दर्शयति मानं त्यक्त्वा संवेगना शिष्येण सर्वकार्येष्वेवं गुरुः प्रष्टव्यः । अथ शिष्येण प्रश्ने कृते गुरुराह । इमेति । एतत् सूत्रमपि उक्तार्थमेव अनेनापि एतद्दर्शयति । गुणवते शिष्याय गुरुणापि उपदेशो दातव्य एव ।
( टीका ) शिष्यः पृछति । कतरा खव्वित्यादि । सूत्रमुक्तार्थमेवानेनैतद्दर्शयति । विहाया जिमानं संविनेन शिष्येण सर्वकार्येष्वेव गुरुः प्रष्टव्य इति । आचार्य श्राह । इमा खटिवत्यादिसूत्रमुक्तार्थमेवानेनाप्येतद्दर्शयति । गुणवते शिष्याय गुरुणाप्युपदेशी दातव्य एवेति ।
तं जहा | पुढविकाश्या नकाश्या ते काश्या वाकाइया वणस्सइकाइया तसकाइया । पुढवि चित्तमंतमकाया अगजीवा पुढोसत्ता अन्नच सच परिणए । यान चित्तमंतमरकाया प्रगजीवा पुढोसत्ता अन्नव सपरिणए । वान चित्तमंतमकाया
रोगजीवा पुढो संत्ता अन्नच सपरिणए । वणस्सइ चित्तमंतमकाया प्रणेगजीवा पुढोसत्ता अन्न स परिणएणं ॥
( अवचूरिः ) तं जहा । तद्यथा । तद्यथेत्युदाहरणोपन्यासार्थः । पृथिवी काठि - न्यादिरूपा सैव कायोऽङ्गं येषां ते पृथिवीकायाः पृथिवीकाया एव पृथिवी कायिकाः । आपो वाः प्रतीता एव । तेज उष्णलक्षणं वायुश्चलनधर्मा वनस्पतिर्लतादिरूपः कायो येषां ते । त्रसनशीलासाः काया यङ्गानि येषां ते । इह सर्वभूताधारत्वात् यदौ पृथ्वी, तत्प्रतिष्ठितत्वादापः, तत्प्रतिपक्षत्वात्तेजः, तडुपष्टम्नकत्वाद्वायुः, वायोः शाखादिप्रचालना दिगम्यत्वाद्वनस्पतिः । वनस्पतेस्त्र सोपग्रहत्वाचसाः । चित्तं जीवलक्षणं तदस्यास्तीति चित्तवती सजीवेत्यर्थः । पाठान्तरं वा पुढवी चित्तमत्तमरकाया । अत्र मात्रशब्दः स्तोकवाची । यथा सर्वपत्रिनागमात्रमिति । ततश्चित्तमात्रा स्तोकचित्तेत्यर्थः । व्याख्याता सर्वज्ञेन कथिता । इयं च अनेके जीवा यस्यां सा अनेकजीवा न पुनरेकजीवा । यथा वैदिकानां पृथ्वी देवतेत्येवमादिवचनप्रामाण्यात् इति । अनेकजीवापि कैश्चिदेकतात्मापेक्षतयेष्यत एव । यथाहुरेके ॥ एक एव हि भूतात्मा भूते जूते व्यवस्थितः ॥ एकधा
,
