Page Text
________________
१५० राय धनपतसिंघ बहाडुरका जैनागमसंग्रह नाग तेतालीस (४३)- मा. रवत् । नित्यत्वा मूर्तत्व देहान्यत्वयोजना पूर्ववदिति गाथार्थः । निर्युक्तिगाथायां वन्धस्य प्रत्ययाजावादिति व्याख्यातमधुना विरुद्धस्य चार्थस्याप्रादुर्भावाविनाशाच्चेति व्या. ख्यायते ॥ श्रविणासी खलु जीवो, विगारणुवलंजर्ड जहागासं ॥ उवलनंति विगारा, कुंना विणा सिदवाणं ॥ २७४ ॥ व्याख्या || अविनाशी खलु जीवो नित्य इत्यर्थः । कुतः इत्याह । विकारानुपलम्भाद्वटादिविनाशे कपालादिवद्विशेषादर्शनाद्यथाकाशमाकाशवदित्यर्थः । एतदेव स्पष्टयति । उपलभ्यन्ते विकारा दृश्यन्ते कपालादयः कुंनादिविनाशिद्रव्याणां न चैवमत्रेत्य निप्रायः । नित्यत्वामूर्तत्व देहान्यत्वयोजना पूर्ववत् । इति गाथार्थः । निर्युक्तिगाथायां बन्धस्य प्रत्ययाभावादिति गाथार्थः । प्रकृतसंकहामेव निर्युक्तिगाथामाह ॥ निरामयामयजावा, बालकयाणुसरा डुवठाणा ॥ सुताई हिं प्रगहणा, जाईसरणा थप जिलासा ॥ २७५ ॥ व्याख्या ॥ निरामयामयनावात् निरामयस्य नीरोगस्यामयजावाद्रोगोत्पत्तेः । उपलक्षणं चैतत्सामय निरामयजावस्य । तथा चैवं वक्तार उपलभ्यन्ते । पूर्वं निरामयोऽहमासं संप्रति सामयो जातः । सामयो वा निरामय इति । न चैतन्निरन्वयलक्षण विनाशिन्यात्मन्युपपद्यते । उत्पत्त्यनन्तराजावादित प्रयोगार्थः । प्रयोगस्त्ववस्थित श्रात्मा छाने कावस्थानुजवनाद्दालकुमाराद्यव - स्थानुज वितृदेवदत्तवत् । नित्यत्वादमूर्तः । अमूर्तत्वाद्देहादन्य इति योजना सर्वत्र कार्या । तथा बालकृतानुस्मरणात् । कृतशब्दोत्रानुभूतवचनस्ततश्च बालानुभूतस्मरणात् । तथा च बालेनानुभूतं वृद्धोऽप्यनुस्मरन् दृश्यते । नच श्रन्येनानुभूतमन्यः स्मरत्यतिप्रसंगात् । नचेदमनुस्मरणं चान्तं बाधासिद्धेः । न च हेतुफलनाव निबन्धनमेत निरन्वयक्षण विनाशपके तस्यैवासिद्धेः देतोरनन्तरक्षणेऽजावापत्तेः । सतश्च सद्भावविरोधादितिप्रयोगार्थः । प्रयोगस्त्वव स्थित श्रात्मा पूर्वानुतार्थानुस्मरणात्तदन्यैवनूतपुरुषवत् । उपस्थानादिति कर्मफलोपस्थानसत्र गृह्यते । यद्येनोपात्तं कर्म स एव तत्फलमुपते । श्रन्यश्च क्रियाकालोsन्यश्च फanta: । एकाधिकरणं चैतद्वयमन्यथा स्वकृतवेदनासिद्धेः । अन्यकृतान्योपनोगस्य निरुपपत्तिकत्वात् कृतनाशाकृताज्यागमप्रसंगात् । संतानपक्षेऽपि कर्तृनोक्तृसंता निनोर्नानात्वा विशेषाञ्च क्किने दात्तस्यैव तथाजावाच्युपगमे नित्यत्वापत्तेरिति प्रयोगार्थः । प्रयोगश्चावस्थित श्रात्मा स्वकृतकर्मफल वेदनात्कृषीवलादिवत् । श्रोत्रादिजिरग्रहणात् श्रोत्रादिनिरिन्द्रियैर प रिष्ठित्तेः । नच श्रोत्रादिभिरपरि विद्यमानस्य सत्त्वमवग्रहादीनां स्वसंवेदन सिद्धत्वात् । व द्वैरप्यतीन्द्रियज्ञानाज्युपगमात् । ज्ञानस्य च गुणत्वात् । गुणस्य च गुणिनमन्तरेषानावात् । प्राक्तनज्ञानस्यैव गुणित्वानुपपत्तेः । तस्यापि गुणत्वादिति प्रयोगार्थः । प्र योगश्च नित्य आत्मा गुणित्वे सत्यतीन्द्रियत्वात् आकाशवत् । तथा जातिस्मरणा
| SR No. | 010035 |
| Book Title | Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra |
| Original Sutra Author | Samaysundar, Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publication Year | 1900 |
| Total Pages | 771 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 60 MB |