Jain Siddhanta Kaumudi Purvardha

SR No.: 010021
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnachandra Maharaj
Publisher: Nagrajji Nahar Jaipur
Total Pages: 77
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Principle
File Size: 4 MB

Page 34

१८.
जेनसिद्धान्तकौमुदी . बहुलमिति-बाहुलकं चतुर्विधं पूर्व व्याख्यातमेव ततः कचिनित्यं यकारः कषिद्विकल्पेन कचिन्न भवत्येव-गचेत्यादि-गश्च चश्व जश्च तश्च दश्च बश्च वश्च गचजतदबवाः इतरेतरयोगद्वन्द्वः तेषां गचजतदबवानाम । अनादेरसंयुक्तस्येति पूर्वसूत्रादनुवर्तते । तस्य बहुवचनान्तत्वेन विपरिणामः विशेष्यस्य बहुवचनान्तत्वात् । गकारादिसप्तवर्णानां विकल्पेन यकारसद्भावे जयं, जगमित्यादीनि सप्तोदाहरणानि क्रमशो दर्शितानि । प्रत्येक रूपढ़यमुदाहृतम् । स्वराधस्येति यकारलोपे तु तृतीयमपि रूपं भवति तत्स्वयमूह्यम् ॥
. रुधिरादीनां धभयो) धा । ३।३। ६४॥ एषामनाद्यसंयुक्तधकारभंकारयोर्हकारो वा स्यात् । रुहिरं, रुधिरं । एहन्तो, एंधन्तो।
नहं, नभं ॥ : ...::: ... रुधिरादीनामिति-अनादेरसंयुक्तस्येत्येतस्यानुवृत्तिः एकवचनान्तस्य द्विवचनान्तत्वेन विपरिणामेन धभयोविशेषणत्वम् अनादेरिति किं १ धम्मो । असंयुक्तस्य किं ? रुध्धो । धकारस्य हकारत्वे रुहिरमित्यायुदाहरणद्वयम् । भंकारस्य हकारत्वे नहमित्याधुदाहरणम् ॥
नो णः।३।४।१५॥ श्रादावनादौ च नकारस्य बहुलं णकारः स्यात् । णमंसइ, नमसइ । णिचरइ निचरइ ।
आकएणइ, आकन्नइ । किएणं, किन्न। .. न इनि-षष्ठ्यन्तं पदं नकारस्येत्यर्थः । णइतिप्रथमान्तमकार उधारणार्थः । णमंसह इत्यत्र धातावादिभूत जकारस्प णकारः । आकएणइ इत्यन्नानादिभूतसंयुक्तनकारस्य णकारः णिवरइ इत्यत्रोपसर्गस्थादिभूतासंयुक्त नकारस्य प्रकारः । बहुलप्रहणात् कचिद्विकल्पेन कषिन्नित्यं यथाप्रयोग द्रष्टव्यमित्युक्त प्रागेत्र ॥...... ....
कोडंबादीनां डोलः।३।४ । २२ ॥....... कोडंबादिशब्दसंबंन्धिडकारस्य लो बहुलं. स्यात् । कोलंबो, कोडंचो । : .. कोडबादिष्विति" इति षष्ठ्यन्तं पदम् । डकारस्थेत्यर्थः ल इतिप्रथमान्तमकार उच्चारणार्थः। बहुलनित्यनुवर्तते डंफारस्य लकारे कोलंबो । लकारामावे कोडंबो ।। ....:.:.:. ::.. . .....: पॉक्ख रादीनां । ।४।२३।। ..; . .. . .- :: पोक्खरादिशब्दसंबंधिरेफस्य बहुलं लः स्यात् । पोक्खलं, पोक्खर पिलिहा, "परिहा
.. . "पालयामि । ..... * पोखरादिष्विति-बहुल ल इत्यनुवर्त्तते । बहुलग्रहणात् पोक्खलमित्यादौ विकल्पेन ला पालवामीलादौ नित्यम् । नातिगणोपम् ।।...