Jain Siddhanta Kaumudi Purvardha

SR No.: 010021
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnachandra Maharaj
Publisher: Nagrajji Nahar Jaipur
Total Pages: 77
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Principle
File Size: 4 MB

Page 35

न्यम्जनविकारप्रकरणम् ........ ... ... ... .. लुक्खादीनां हः।२।३।.८०॥ ...: . : ' एषामुपधाया हकारो वा स्यात् । लूहं, लुक्खं । जीहा, 'जिब्भा। रिसहो; रिसभो । ककुह, ___... ककुदं । गाहा, गाथा' । हो, वुधो । दिवह, दिवस | भेसह, भैसज । खुहा खुधा ।
___ एषामेति-उपधाया वा इत्येतयोरनुवृत्तिः लुक्खजिम्भाशब्दयोरुपधाभूतयोः खकारभकारयोहकारे सिंस्सादित्वात्संयुक्त यादेोपे पूर्वत्य च दीर्घ लुहं जीहा हकारलोपदीर्घामावेच लुक्ख, जिब्भा । स्वरविशेषवाचक.: रिसभशब्दे भकारस्य हकारे रिसहो हकाराभावे रिसभो । एवं ककुदादिष्वप्युपधाभूतानां दकारादीनां विकल्पेन हकारे काहं ककुदमित्यादि लुक्सं, जिब्भा, रिसभो, ककुई, गाथा, बुधो, दिवस,खुधा, भेषजमेते लुक्सादयः आकविगणोयम् ॥
आतपादीनां पोवः।३।४।१६॥ एषां पकारस्य वकारादेशो वा स्यात् । आतवो, आतपो । कवोतो, कपोतो । वाहणा, पाहणा। ... वो जूपो । दुरूत्रं, दुरूप । अणुवालय, अणुपालयं । विवरीयं, विपरीयं-। वत्तियं, पत्तियं ।
पिवीलिका, पिपीलिका। . . . . . पातपादीनामिति चेत्यनुवर्तते । आतपो, कपोतो, पिपीलिका, पाहणा, जूपो, दुरुपं, अणुपालयं, विपरीयं पत्तियमित्येत प्रातपादयः । आकृतिगणोयम् । अनादेमध्यस्य वान्त्यस्य पकारस्य विकल्पेन यथाप्रयो..ग:वकारः । पिपीलिकाशब्दे पकारद्वयमध्ये द्वितीयपकारस्यैव वकारस्तथा प्रयोगदर्शनात् ॥ .:. ' :... ... . . वा कुतूहलादीनाम् । २।३। ७१॥ .. : ...
कुतूहलादीनामुपधाया द्वित्वं वा स्यात् । कोऊहल्लं, कोउहल्लं, कुऊहल्लं, कुउहन्लं पचे
. कोऊहलमित्यादि । दुगुल्लं, दुगूलं, दुकूलं । जुहिछिल्लो, जुहिदिठलो । ... . वेति--उपधाया द्वित्वमित्यनयोः . पूर्वसूत्रादनुवृत्तिः । कुतूहलशब्दस्य विकल्पेन प्रथमोकारस्यौत्त्वेन द्वितीयोकारस्य हस्वत्वेन च रूपचतुष्टयं भवतीति प्रा निदर्शितम् । तत्रोपधाभूतस्य. लकारस्य, विकल्पेन द्वित्वे लद्वयघटित रूपचतुष्टयमेकलकारघटितं रूपचतुष्टयं च तदुक्तं कोऊहलमित्यादीनि आदिशब्देन कोउहलं, कुझ. हलं, कुउहलमिति त्रीणि रूपाणि ज्ञेयानि । दुकूज़राब्दे कस्य गकारे लस्य द्विवे संयुक्त हखत्वे च दुगुल्लं । द्विवाभावे दुगूलं । गवाभावे च दुकूलं । जुहिट्ठिल (युधिष्ठिर) शब्दे लस्य द्वित्वे । जुहिछिल्लो । 'द्वित्वाभावे । 'जुहिद्विलो आकृतिगोयम् ।।
वज्जादीनां वस्योः ।३।४।१६ ॥ . वज्जादिशब्दानां वस्योसांदेशो वा स्यात् । आउज्जो, आवज्जो । आउज्जणं, आवज्जणं ।
. . . उसहो, उसभो, यसहो, यसभो। .