________________
•
८६
जैनमेघदूतम् ।
[द्विर्त
'पाकिम' पाकेन निर्वृत्तं पाकिम् । किं कुर्वत् ? पीतलत्वं बि सरसं अकृशं अत एव 'वानशालाटवान्यत्' वानं शुष्कं शत अपक्कं तेषां समूहादन्यत् । पुनः किंरूपः ? गर्जन् गर्जो यस्य । एतेन वृक्षाणां सरलत्वसफलत्वादिगुणा दर्शिताः, येन ग रूढेनापि लीलया फलानि लायन्ते । क इव ? 'सुधीरिव २ सुधीः सारग्रन्थान् दर्श दर्श सूक्तजातं सुभाषितसमूहं ला किंविशिष्टं सूक्तजातम् ? अनाश्रवो निर्दोषोऽर्थो यस्य स त 'सद्गुणं' सन्तः प्रशस्या गुणा माधुर्याद्या यस्मिन् तम् । दर्शनं "ख्णं चाभीक्ष्ण्ये” (सि० ५-४-४८ ) ख्णम् । पाकेन नि पाकिमम्, पाकादिम: इमप्रत्ययः । वानानां शलाटूनां सम् “षष्ठ्याः समूहे” (सि० ६ - २ - ९ ) अण्प्रत्ययः । अत्र परिव जात्युपमाऽनुप्रासाः ॥ ३८ ॥
त्यक्त्वा नागं दृढितपरमप्रेम हस्तेन हस्तं
बद्धा बन्धोर्गज इव गजस्यैष बम्भ्रम्यमाणः । वीक्षाञ्चक्रे सरससरसीः सस्मितं पाणिपद्मेराम्भीर्भानिव कलरुतान् पत्रिणः खेलयन्तीः ॥ ३९
'एष: ' कृष्णः सस्मितं यथा भवति सरससरसीः वीक्षाञ्चत्रे किं कुर्वाणः ? 'नागं' गजं त्यक्त्वा दृढितं दृढीकृतं परमं प्र प्रेम स्नेहो यथा भवति 'बन्धोः ' श्रीनेमिनो हस्तेन हस्तं बद्धा 'बम् म्यमाणः' अत्यर्थ भ्रमन्, 'क इव' ? 'गज इव' यथा गजो गज 'हस्तेन हस्तं' झुण्डया शुण्डां बद्धा प्रेम्णाऽत्यर्थ भ्रमति । किंरूप सरससरसीः ? 'पाणिपद्यैः' पाणिरूपपद्यैः ' पत्रिणः' पक्षिणः 'खे यन्ती : ' क्रीडयन्तीः, पद्मान्येव पाणिनस्तैः । किंरूपान् पत्रिणः उत्प्रेक्ष्यते - 'आम्भीन् अर्भानिव' अम्भसोऽपत्यानि अर्भान् बालानिव अन्या अपि योषाः 'पाणिपद्मः' करकमलैर्बालान् खेलयन्ति । २ रसीः (स्यः ) योषाः, पद्मानि पाणयः, पत्रिणो बाला इत्यर्थः
