________________
(२.२.१९०-१९०)
पणीततरसामञफलवण्णना
५७
समितपापबाहितपापसमणब्राह्मणग्गहणन्ति पन सासनिकसमणब्राह्मणानं गहणं वेदितब्बं । कामं “सदेवक''न्तिआदिविसेसनानं वसेनेव सत्तविसयोपि लोकसद्दो विज्ञायति समवायत्थवसेन तुल्ययोगविसयत्ता तेसं, “सलोमको सपक्खको''तिआदीसु पन विज्जमानत्थवसेन अतुल्ययोगविसयेपि अयं समासो लब्भतीति व्यभिचारदस्सनतो अब्यभिचारेनत्थञापकं पजागहणन्ति आह "पजावचनेन सत्तलोकग्गहण"न्ति, न पन लोकसद्देन सत्तलोकस्स अग्गहितत्ता एवं वुत्तं । तेनाह "तीहि पदेहि ओकासलोकेन सद्धिं सत्तलोको"ति । सदेवकादिवचनेन उपपत्तिदेवानं, सस्समणब्राह्मणीवचनेन विसुद्धिदेवानञ्च गहितत्ता वुत्तं "सदेव...पे०... मनुस्सग्गहण"न्ति । तत्थ सम्मुतिदेवा राजानो। अवसेसमनुस्सग्गहणन्ति सम्मुतिदेवेहि, समणब्राह्मणेहि च अवसिठ्ठमनुस्सानं गहणं । एत्थाति एतेसु पदेसु । तीहि पदेहीति सदेवकसमारकसब्रह्मकपदेहि । . द्वीहीति सस्समणब्राह्मणीसदेवमनुस्सपदेहि । समासपदत्थेसु सत्तलोकस्सपि वुत्तनयेन गहितत्ता “ओकासलोकेन सद्धिं सत्तलोको"ति वुत्तं ।
“अपरो नयो"तिआदिना अपरम्प वचनीयस्थमाह । अरूपिनोपि सत्ता अत्तनो आनेञ्जविहारेन विहरन्तो "दिब्बन्तीति देवा"ति इदं निब्बचनं लद्धमरहन्तीति आह "सदेवकग्गहणेन अरूपावचरलोको गहितो"ति। तेनेवाह भगवा ब्रह्मजालादीसु "आकासानञ्चायतनूपगानं देवानं सहब्यत''न्तिआदि, (अ० नि० १.३.१९७) अरूपावचरभूतो ओकासलोको, सत्तलोको च गहितोति अत्थो । एवं छकामावचरदेवलोको, रूपी ब्रह्मलोकोति एत्थापि । छकामावचरदेवलोकस्स सविसेसं मारवसे पवत्तनतो वुत्तं "समारकग्गहणेन छकामावचरदेवलोको"ति। सो हि तस्स दामरिकस्स विय वसपवत्तनोकासो। रूपी ब्रह्मलोको गहितो पारिसेसजायेन अरूपीब्रह्मलोकस्स विसुं गहितत्ता। चतुपरिसवसेनाति खत्तियब्राह्मणगहपतिसमणचातुमहाराजिकतावतिंसमारब्रह्मसङ्घातासु अट्ठसु परिसासु खत्तियादिचतुपरिसवसेनेव तदञासं सदेवकादिग्गहणेन गहितत्ता। कथं पनेत्थ चतुपरिसवसेन मनुस्सलोको गहितोति ? “सस्समणब्राह्मणि''न्ति इमिना समणपरिसा, ब्राह्मणपरिसा च गहिता, “सदेवमनुस्स"न्ति इमिना खत्तियपरिसा, गहपतिपरिसा चाति । “पज''न्ति इमिना पन इमायेव चतस्सो परिसा वुत्ता । चतुपरिससङ्घातं पजन्ति हि इध अत्थो ।
अञथा गहेतब्बमाह "सम्मुतिदेवेहि वा सह मनुस्सलोको"ति । कथं पन गहितोति ? "सस्समणब्राह्मणि"न्ति इमिना समणब्राह्मणा गहिता, “सदेवमनुस्स"न्ति इमिना सम्मुतिदेवसङ्खाता खत्तिया, गहपतिसुद्दसखाता च अवसेसमनुस्साति । इतो पन अनेसं
57
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org