Page Text
________________
३३८
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.९.४१६-४१६)
४१६. पठमनये झानपदट्ठानं विपस्सनं वड्डेन्तस्स पुग्गलस्स वसेन सञआजाणानि दस्सितानि । दुतियनये पन यस्मा विपस्सनं उस्सुक्कापेत्वा मग्गेन घटेन्तस्स मग्गजाणं उप्पज्जति, तस्मा विपस्सनामग्गवसेन सञ्जात्राणानि दस्सितानि । ततियनये च यस्मा पठमनयो ओळारिको, दुतियनयोपि मिस्सकोति तदुभयं असम्भावेत्वा अच्चन्तसुखुमगम्भीरं निब्बत्तितलोकुत्तरमेव दस्सेतुं मग्गफलवसेन सञआणानि दस्सितानि । तयोपेते नया मग्गसोधनवसेन दस्सिता ।
“अयं पनेत्थ सारो' ति विभावेतुं तिपिटकमहासिवत्थेरवादो आभतो। तथा हि "अरहत्तफलसञ्जाय उप्पादा''तिआदिना (दी० नि० अट्ठ० १.४१६) थेरवादानुकूलमेव उपरि अत्थो संवण्णितोति । इमे भिक्खूति पुरिमवादिनो भिक्खू । तदा दीघनिकायतन्तिं परिवत्तन्ते इमं ठानं पत्वा यथावुत्तपटिपाटिया तयो नये कथेन्ते भिक्खू सन्धाय एवं थेरो वदति । निरोधं पुच्छित्वा तस्मिं कथिते तदनन्तरं सञ्जात्राणुप्पत्तिं पुच्छन्तो अत्थतो निरोधा वुट्टानं पुच्छति नाम। निरोधतो च वुढानं अरहत्तफलुप्पत्तिया वा सिया, अनागामिफलुप्पत्तिया वा, तत्थ सञआ पधाना, तदनन्तरञ्च पच्चवेक्खणाणन्ति तदुभयं निद्धारेन्तो थेरो “पोट्ठपादो हेवा''तिआदिमाह । तत्थ भगवाति आलपनवचनं ।
यथा मग्गवीथियं मग्गफलञाणेसु उप्पन्नेसु नियमतो मग्गफलपच्चवेक्खणञाणानि होन्ति, एवं फलसमापत्तिवीथियं फलपच्चवेक्खणञाणन्ति वुत्तं "पच्छा पच्चवेक्खणाण"न्ति । "इदं अरहत्तफल"न्ति पच्चवेक्खणञाणस्स उप्पत्तिआकारदस्सनं । अयमेव पच्चयो इदप्पच्चयो म-कारस्स द-कारं कत्वा । द-कारेनपि पकतिपदमिच्छन्ति केचि सद्दविदू । सो पन थेरवादे न फलसमाधिसा एवाति आह "फलसमाधिसज्ञापच्चया"ति, अरहत्तफलसमाधिसहगतसञापच्चयाति अत्थो । किराति अनुस्सरणत्थे निपातो । यथाधिगतधम्मानुस्सरणपक्खिया हि पच्चवेक्खणा । समाधिसीसेन चेत्थ सबं अरहत्तफलं गहितं सहचरणञायेन, तस्मिं असति पच्चवेक्खणाय असम्भवोति पाळियं "इदप्पच्चया''ति वुत्तं । एवमिध दीघभाणकानं मतेन फलपच्चवेक्खणाय एकन्तिकता दस्सिता । चूळदुक्खक्खन्धसुत्तट्ठकथायं पन एवं वुत्तं “सा पन न सब्बेसं परिपुण्णा होति । एको हि पहीनकिलेसमेव पच्चवेक्खति, एको अवसिट्ठकिलेसमेव, एको मग्गमेव, एको फलमेव, एको निब्बानमेव । इमासु पन पञ्चसु पच्चवेक्खणासु एकं वा द्वे वा नो लड़े न वट्टन्ती"ति, (म० नि० अट्ठ० १.१७५) तदेतं मज्झिमभाणकानं मतेन वुत्तं । आभिधम्मिका पन वदन्ति -
338
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009986 |
| Book Title | Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 456 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 18 MB |