________________
३३६
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.९.४१४-४१४)
वुत्ता आचिक्खणेनपि मनसिकारस्सेव जोतनतो। न हि मनसिकारेन विना आचिक्खणं सम्भवति ।
___ता झानसज्ञाति एकं द्वे चित्तवारे पवत्ता नेवसञ्जानासचायतनझानसभा । निरोधसमापत्तियहि यथारहं चतुत्थारुप्पकुसलकिरियजवनं द्विक्खत्तुमेव जवति, न तदुत्तरि । निरुज्झन्तीति सरसवसेनेव निरुज्झन्ति, पुब्बाभिसङ्खारबलेन पन उपरि अनुप्पादो। यथा च झानसानं, एवं इतरसञानम्पीति आह "अञआ चा"तिआदि। नुप्पज्जन्ति यथापरिच्छिन्नकालन्ति अधिप्पायो । सो एवं पटिपन्नो भिक्खूति यथावुत्ते सजग्गे ठितभावेन पटिपन्नो भिक्खु, सो च खो अनागामी वा अरहा वा द्वीहि फलेहि समन्नागमो, तिण्णं सङ्खारानं पटिप्पस्सद्धि, सोळसविधा आणचरिया, नवविधा समाधिचरियाति इमेसं वसेन निरोधपटिपादनपटिपत्तिं पटिपन्नोति अत्थो। अनुपुब्बनिरोधवसेन चित्तचेतसिकानं अप्पवत्तियेव सञ्जावेदनासीसेन "सजावेदयितनिरोध"न्ति वुत्ता । फुसतीति एत्थ फुसनं नाम विन्दनं पटिलद्धीति दस्सेति "विन्दति पटिलभती"ति इमिना | अस्थतो पन वुत्तनयेन यथापरिच्छिन्नकालं चित्तचेतसिकानं सब्बसो अप्पवत्तियेव ।
निरत्थकताय उपसग्गमत्तं, तस्मा सञआ इच्चेव अत्थो । निरोधपदेन अनन्तरिकं कत्वा समापत्तिपदे वत्तब्बे तेसं द्विन्नमन्तरे सम्पजानपदं ठपितन्ति आह "निरोधपदेन अन्तरिकं कत्वा वुत्त"न्ति । तेन वुत्तं "अनु...पे०... अत्थो"ति, तेन अयुत्तसमासोयं यथारुतपाठोति दस्सेति । तत्रापीति तस्मिं यथापदमनुपुब्बिठपनेपि अयं विसेसत्थोति योजना । सम्पजानन्तस्साति तं तं समापत्तिं समापज्जित्वा वुट्ठाय तत्थ तत्थ सङ्घारानं सम्मसनवसेन पजानन्तस्स पुग्गलस्स। अन्तेति यथावुत्ताय निरोधपटिपादनपटिपत्तिया परियोसाने । दुतियविकप्पे सम्पजानन्तस्साति सम्पजानकारिनो, इमिना निरोधसमापत्तिसमापज्जनकस्स भिक्खुनो आदितो पट्ठाय सब्बपाटिहारिकपञआय सद्धिं अत्थसाधिका पञ्जा किच्चतो दस्सिता होति । तेनाह “पण्डितस्स भिक्खुनोति । वचनसेसापेक्खा' नपेक्खता द्विन्नं विकप्पानं विसेसो।
संवण्णनोकासानुप्पत्तितो निरोधसमापत्तिकथा कथेतब्बा। सब्बाकारेनाति निरोधसमापत्तिया सरूपविसेसो, समापज्जनको, समापज्जनट्ठानं, समापज्जनकारणं, समापज्जनाकारोति एवमादिना सब्बप्पकारेन । तत्थाति विसुद्धिमग्गे (विसुद्धि० १.३०७)
336
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org