________________
३३४
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्ग अभिनवटीका-२
“यो”ति वत्तब्बे “यतो 'ति वुत्तन्ति आह “यो नामा" ति यथा " आदिम्ही ति वत्तब्बे “आदितो”ति वुच्चति अत्थे परिग्गय्हमाने यथायुत्तविभत्तियाव तो - सद्दस्स लब्भनतो । नाम - सद्दो चेत्थ खो सद्दो विय वाचासिलिट्ठतामत्तं । सस्सेदन्ति सकं, अत्तना अधिगतझानं, तस्मिं सञ्ञ सकसञ्ञा, सा एतस्सत्थीति सकसञ्जीति वुत्तं "अत्तनो पठमज्झानसञ्ञाय सञ्ञवा "ति । ईकारो चेत्थ उपरि वुच्चमाननिरोधपादकताय सातिसयाय झानसञ्ञाय अत्थिभावजोतको दट्ठब्बो । तेनेवाह “अनुपुब्बेन सञ्ञग्गं फुसती "तिआदि । तस्मा तत्थ तत्थ सकसञ्ञिताग्गहणेन तस्मिं तस्मिं झाने सब्बसो सुचिण्णवसीभावो दीपितोति वेदितब्बं ।
(२.९.४१४-४१४)
लोकियानन्ति निद्धारणे सामिवचनं, सामिअत्थे एव वा । यदग्गेन हि तं तेसु सेट्टं, तदग्गेन तेसम्पि सेट्ठन्ति । विभत्तावधिअत्थे वा सामिवचनं । एत्थ पन " लोकियान "न्ति विसेसनं लोकुत्तरसमापत्तीहि तस्स असेट्ठभावतो कतं । सेसं “ किच्चकारकसमापत्तीनन्ति पन विसेसनं अकिच्चकारकसमापत्तितो तस्स असेट्टभावतोति दट्ठब्बं । अकिच्चकारकता चस्सा " यथेव हि तत्थ सञ्ञा, एवं फस्सादयोपी"ति, “यदग्गेन हि तत्थ धम्मा सङ्घारावसेसभावप्पत्तिया पकतिविपस्सकानं सम्मसितुं असक्कुणेय्यरूपेन ठिता, तदग्गेन हेट्ठिमसमापत्तिधम्मा विय पटुकिच्चकरणसमत्थापि न होन्ती 'ति च अट्ठकथासु (विसुद्धि० १.२८७) पटुसञ्ञकिच्चाभाववचनतो विञ्ञायति । स्वायमत्थो परमत्थमञ्जूसाय नाम विसुद्धिमग्गटीकाय आरुप्पकथायं (विसुद्धि० टी० १.२८६ ) आचरियेन सविसेसं वुत्तो, तस्मा तत्थ वुत्तनयेनेव वेदितब्बो । केचि पन “यथा हेट्ठिमा हेट्टिमा समापत्तियो उपरिमानं उपरिमानं समापत्तीनं अधिट्ठानकिच्चं साधेन्ति, न एवं नेवसनासञ्ञायतनसमापत्ति कस्सचिपि अधिट्ठानं साधेति, तस्मा सा अकिच्चकारिका इतरा किच्चकारिका" ति वदन्ति, तदयुत्तं तस्सापि विपस्सनाचित्तपरिदमनादीनं अधिट्ठानकिच्चसाधनतो, तस्मा पुरिमोयेव अत्थो युत्तो । कस्मा चेतं तेसमग्गन्ति आह “आकिञ्चञ्ञायतनसमापत्तियन्तिआदि । "इती” ति वत्वा "लोकियानं ... पे०... अग्गत्ता" ति तस्सत्थो वुत्तो, "अग्गत्ता "ति एत्थ वा निदस्सनमेतं ।
Jain Education International
पकपेतीति संविदहति । झानं समापज्जन्तो हि झानसुखं अत्तनि संविदहति नाम । अभिसङ्करोतीति आयूहति सम्पिण्डेति । सपिण्डनत्थो हि समुदायत्थो । यस्मा पन निकन्तिवसेन चेतनाकिच्चस्स मत्थकप्पत्ति, तस्मा फलूपचारेन कारणं दस्सेन्तो “निकन्तिं... पे०... नामा" ति वृत्तं । इमा आकिञ्चञ्ञायतनसञ्ञति इदानि लब्भमाना
334
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org