________________
(२.८.३९७-३९९)
तपोपक्कमनिरत्थकतावण्णना
३१५
होती''ति वत्वा “उदकोरोहनानुयोगमनुयुत्तो विहरतीति वचनस्स च अविरोधो सिद्धो होति । अथ वा किमेत्थ अविरोधचिन्ताय । उम्मत्तकपच्छिसदिसो हि तित्थियवादो | अपिच "अचेलको होती''ति आरभित्वा तप्पसङ्गेन सब्बम्पि अञमञविरोधमेव अत्तकिलमथानुयोगं दस्सेन्तेन तेन अचेलकस्सपेन “साणानिपि धारेती"तिआदि वुत्तन्ति दट्ठब्बं ।
तपोपक्कमनिरत्थकतावण्णना
३९७. सीलसम्पदादीहीति सीलसम्पदा, समाधिसम्पदा, पञ्जासम्पदाति इमाहि लोकुत्तराहि सम्पदाहि । विनाति विरहितत्ता, विना वा ताहि न कदाचिपि सामनं वा ब्रह्मजं वा सम्भवति, तस्मा तेसं तपोपक्कमानं निरत्थकतं दस्सेन्तोति सपाठसेसयोजना । दोसवेरविरहितन्ति दोससङ्घातवेरतो विरहितं । इदहि दोसस्स मेत्ताय उजुपटिपक्खतो वुत्तं । यं पन आचरियेन वुत्तं “दोसग्गहणेन वा सब्बेपि झानपटिपक्खा संकिलेसधम्मा गहिता । वेरग्गहणेन पच्चत्थिकभूता सत्ता । यदग्गेन हि दोसरहितं, तदग्गेन वेररहित''न्ति, (दी० नि० टी० १.३९७) तदेतं पाळियं वेरसद्दस्सेव विज्जमानत्ता, अट्ठकथायञ्च तदत्थमेव दस्सेतुं दोससद्दस्स वुत्तत्ता विचारेतब्बं ।
३९८. एत्तकमत्तन्ति नग्गचरियादिमत्तं । पाकटभावेन कायति अत्थं गमेतीति पकति, लोकसिद्धवादो। तेनाह "पकतिकथा एसा'ति । “मत्ता सुखपरिच्चागा''तिआदीसु (ध० प० २९०) विय मत्तासद्दो अप्पत्तं अन्तोनीतं कत्वा पमाणवाचकोति आह "इमिना"तिआदि । तेन पन पमाणेन पहातब्बो एव पटिपत्तिक्कमो पकरणप्पत्तो । इमिना "तपोपक्कमेना''ति सद्दन्तरेन वा अधिगतोति दस्सेति “पटिपत्तिक्कमेना"ति इमिना । ततोति तस्मा सामञ्जब्रह्मअस्स अप्पमत्तकेनेव पटिपत्तिक्कमेन सुदुक्करभावतो। इमं हेतुसम्बन्धं सन्धाय "पदसम्बन्धेन सद्धि"न्ति वुत्तं । सब्बत्थाति सब्बवारेसु ।
३९९. अञथाति यदि अचेलकभावादिना सामनं वा ब्रह्मजं वा अभविस्स, एवं सति सुविजानोव समणो, सुविजानो ब्राह्मणो । यस्मा पन तुम्हे इतो अञथाव सामनं, अञथा ब्रह्मधे वदथ, तस्मा दुज्जानोव समणो दुज्जानो ब्राह्मणोति अत्थो । तेनाह "इदं सन्धायाहा"ति । तं पकतिवादं पटिक्खिपित्वाति यं पुब्बे पाकतिकं सामनं, ब्रह्मज्ञञ्च हदये ठपेत्वा तेन अचेलकस्सपेन “दुक्करं सुदुक्कर"न्ति वुत्तं, भगवता च
315
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org