________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.२.१५०-१५०)
लोके सकपटिपत्तिया वेनेय्यानं विनयनत्थं तं तं विहारे उपसम्पज्ज विहरति । तथा हि यदा सत्ता कामेसु विप्पटिपज्जन्ति, तदा किर भगवा दिब्बेन विहारेन विहरति तेसं अलोभकुसलमूलुप्पादनत्थं “अप्पेव नाम इमं पटिपत्तिं दिस्वा एत्थ रुचिमुप्पादेत्वा कामेसु विरज्जेय्यु"न्ति । यदा पन इस्सरियत्थं सत्तेसु विप्पटिपज्जन्ति, तदा ब्रह्मविहारेन विहरति तेसं अदोसकुसलमूलुप्पादनत्थं "अप्पेव नाम इमं पटिपत्तिं दिस्वा एत्थ रुचिमुप्पादेत्वा अदोसेन दोसं वूपसमेय्यु''न्ति । यदा पन पब्बजिता धम्माधिकरणं विवदन्ति, तदा अरियविहारेन विहरति तेसं अमोहकुसलमूलुप्पादनत्थं "अप्पेव नाम इमं पटिपत्तिं दिस्वा एत्थ रुचिमुप्पादेत्वा अमोहेन मोहं वूपसमेय्युन्ति। एवञ्च कत्वा इमेहि दिब्बब्रह्मअरियविहारेहि सत्तानं विविधं हितसुखं हरति, इरियापथविहारेन च एकं इरियापथबाधनं अञ्जेन इरियापथेन विच्छिन्दित्वा अपरिपतन्तं अत्तभावं हरतीति वुत्तं "अञतरविहारसमङ्गीपरिदीपन"न्ति ।
__ "तेना"तिआदि यथावुत्तसंवण्णनाय गुणदस्सनं, तस्माति अत्थो, यथावुत्तत्थसमत्थनं वा । तेन इरियापथविहारेन विहरतीति सम्बन्धो । तथा वदमानो पन विहरतीति एत्थ वि-सद्दो विच्छेदनत्थजोतको, "हरती"ति एतस्स च नेति पवत्तेतीति अत्थोति आपेति "ठितोपी"तिआदिना विच्छेदनयनाकारेन वुत्तत्ता। एवहि सति तत्थ कस्स केन विच्छिन्दनं, कथं कस्स नयनन्ति अन्तोलीनचोदनं सन्धायाह । “सो ही"तिआदीति अयम्पि सम्बन्धो उपपन्नो होति । यदिपि भगवा एकेनेव इरियापथेन चिरतरं कालं पवत्तेतुं सक्कोति, तथापि उपादिन्नकस्स नाम सरीरस्स अयं सभावोति दस्सेतुं "एकं इरियापथबाधन"न्तिआदि वुत्तं । अपरिपतन्तन्ति भावनपुंसकनिद्देसो, अपतमानं कत्वाति अत्थो । यस्मा पन भगवा यत्थ कत्थचि वसन्तो वेनेय्यानं धम्मं देसेन्तो, नानासमापत्तीहि च कालं वीतिनामेन्तो वसति, सत्तानं, अत्तनो च विविधं सुखं हरति, तस्मा विविध हरतीति विहरतीति एवम्पेत्थ अत्थो वेदितब्बो ।
गोचरगामनिदस्सनत्थं "राजगहे''ति वत्वा बुद्धानमनुरूपनिवासट्ठानदस्सनत्थं पुन "अम्बवने''ति वुत्तन्ति दस्सेन्तो “इदमस्सा"तिआदिमाह । अस्साति भगवतो । तस्साति राजगहसङ्घातस्स गोचरगामस्स । यस्स समीपवसेन “राजगहे'"ति भुम्मवचनं पवत्तति, सोपि तस्स समीपवसेन वत्तब्बोति दस्सेति "राजगहसमीपे अम्बवने"ति इमिना । समीपत्थेति अम्बवनस्स समीपत्थे । एतन्ति “राजगहे''ति वचनं । भुम्मवचनन्ति आधारवचनं । भवन्ति एत्थाति हि भुम्मं, आधारो, तदेव वचनं तथा, भुम्मे पवत्तं वा वचनं विभत्ति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org