________________
(२.२.१५० - १५०)
राजामच्चकथावण्णना
समङ्गीपरिदीपनं, न एवमिदं, इदं पन तथा विसेसपरामसनमन्तरेन अञ्ञतरविहारसमङ्गीपरिदीपनन्ति ।
सतिपि च वृत्तनयेन अञ्ञतरविहारसमङ्गीपरिदीपने इध इरियापथसङ्घातविसेसविहारसमङ्गीपरिदीपनमेव सम्भवतीति दस्सेति " इध पना'' तिआदिना । कस्मा पन सद्दन्तरसन्निधानसिद्धस्स विसेसपरामसनस्साभावेपि इध विसेसविहारसमङ्गीपरिदीपनं सम्भवतीति ? विसेसविहारसमङ्गीपरिदीपनस्स सद्दन्तरसङ्घातविसेसवचनस्स अभावतो एव । विसेसवचने असति विसेसमिच्छता विसेसो पयोजितब्बोति । अपिच इंरियापथसमायोगपरिदीपनस्स अत्थतो सिद्धत्ता तथादीपनमेव सम्भवतीति । कस्मा चायमत्थो सिद्धोति ? दिब्बविहारादीनम्पि साधारणतो । कदाचिपि हि इरियापथविहारेन विना न भवति तमन्तरेन अत्तभावपरिहरणाभावतोति ।
३
इरियनं पवत्तनं इरिया, कायिककिरिया, तस्सा पवत्तनुपायभावतो पथोति इरियापथो ठाननिसज्जादयो । न हि ठाननिसज्जादिअवत्थाहि विना कञ्चि कायिकं किरियं पवत्तेतुं सक्का, तस्मा सो ताय पवत्तनुपायोति वुच्चति । विहरति पवत्तति एतेन विहरणमत्तं वा तन्ति विहारो, सो एव विहारो तथा अत्थतो पनेस ठाननिसज्जादि आकारप्पवत्तो चतुसन्ततिरूपप्पबन्धोव । दिवि भवो दिब्बो, तत्थ बहुलं पवत्तिया ब्रह्मपारिसज्जादिदेवलोके भवोति अत्थो, यो वा तत्थ दिब्बानुभावो, तदत्थाय संवत्ततीति दिब्बो, अभिञाभिनीहारादिवसेन वा महागतिकत्ता दिब्बो, सोव विहारो, दिब्बभावावहो वा विहारो दिब्बविहारो, महग्गतज्झानानि । नेत्तियं [ नेत्ति० ८६ ( अत्थतो समानं ) ] पन चतस्सो आरुप्पसमापत्तियो आनेञ्जविहाराति विसुं वुत्तं तं पन मेत्ताज्झानादीनं ब्रह्मविहारता विय तासं भावनाविसेसभावं सन्धाय वुत्तं । अट्ठकथासु पन दिब्बभावावहसामञ्ञतो तापि "दिब्बविहारा" त्वेव वृत्ता । ब्रह्मानं ब्रह्मभूता वा हितूपसंहारादिवसेन पवत्तिया सेट्ठभूता विहाराति ब्रह्मविहारा, मेत्ताज्झानादिवसेन पवत्ता चतस्सो अप्पमञ्ञायो । अरिया उत्तमा, अनञ्ञसाधारणत्ता वा अरियानं विहाराति अरियविहारा, चतस्सोपि फलसमापत्तियो । इध पन रूपावचरचतुत्थज्झानं, तब्बसेन पवत्ता अप्पमञ्ञयो, चतुत्थज्झानिक अग्गफलसमापत्ति च भगवतो दिब्बब्रह्म अरियविहारा ।
Jain Education International
अञ्ञतरविहारसमङ्गीपरिदीपनन्ति तासमेकतो अप्पवत्तत्ता एकेन वा द्वीहि वा समङ्गीभावपरिदीपनं, भावलोपेनायं भावप्पधानेन वा निद्देसो । भगवा हि लोभदोसमोहुस्सन्ने
3
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org