Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 2

SR No.: 009986
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 456
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith & Buddhism
File Size: 18 MB

Page 215

१९०
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
आथब्बणवेदो परूपघातकरत्ता साधूनमपरिभोगोति कत्वा “ इरुवेदयजुवेदसामवेदान "न्ति वुत्तं । तत्थ इच्चन्ते थोमीयन्ते देवा एतायाति इरु इच-धातुवसेन च कारस्स र कारं कत्वा, इत्थिलिङ्गोयं । यज्जन्ते पुज्जन्ते देवा अनेनाति यजु पुन्नपुंसकलिङ्गवसेन । सोयन्ति अन्तं करोन्ति, सायन्ति वा तनुं करोन्ति पापमनेनाति सामं सो धातुपक्खे ओ-कारस्स आ-कारं कत्वा । विदन्ति धम्मं, कम्मं वा एतेहीति वेदा, ते एव मन्ता "सुगतियोपि मुनन्ति, सुय्यन्ति च एतेही "ति कत्वा । पहरणं सङ्घट्टनं पहतं, ओट्ठानं पहतं तथा, तस्स करणवसेन, ओट्ठानि चालेत्वा पगुणभावकरणवसेन पारं गतो, न अत्थविभावनवसेनाति वृत्तं होति । पारगूति च निच्चसापेक्खताय कितन्तसमासो ।
" सह निघण्टुना 'तिआदिना यथावाक्यं विभत्यन्तवसेन निब्बचनदस्सनं । निघण्टुरुक्खादीनन्ति निघण्टु नाम रुक्खविसेसो, तदादिकानमत्थानन्ति अत्थो, एतेन निघण्टुरुक्खपरियायं आदि कत्वा तप्पमुखेन सेसपरियायानं तत्थ दस्सितत्ता सो गन्थो निघण्टु नाम यथा तं "पाराजिककण्डो, कुसलत्तिको "ति अयमत्थो दस्सितो इमिना यथारुतमेव तदत्थस्स अधिगतत्ता । आचरिया पन एवं वदन्ति “वचनीयवाचकभावेन अत्थं, सद्दञ्च निखडति भिन्दति विभज्ज दस्सेतीति निखण्डु, सो एव ख- कारस्स घ-कारं कत्वा 'निघण्डू'ति वुत्तो 'ति ( दी० नि० टी० १.२५६), तदेतं अट्ठकथानयतो अञ्ञनयदस्सनन्ति गहेतब्बं । इतरथा हि सो अट्ठकथाय विरोधो सिया, विचारेतब्बमेतं । अक्खरचिन्तका पन एवमिच्छन्ति “तत्थ तत्थागतानि नामानि निस्सेसतो घटेन्ति रासि करोन्ति एत्थाति निघण्टु निग्गहितागमेना'ति । वेवचनप्पकासकन्ति परियायसद्ददीपकं, एकेकस्स अत्थस्स अनेकपरियायवचनविभावकन्ति अत्थो । निदस्सनमत्तञ्चेतं अनेकेसम्प अत्थानं एकसद्दवचनीयताविभावनवसेनपि तस्स गन्थस्स पवत्तत्ता । को पनेसोति ? एतरहि नामलिङ्गानुसासनरतनमालाभिधानप्पदीपिकादि । वचीभेदादिलक्खणा किरिया कप्पीयति एतेनाति किरियाकप्पो, तथैव विविधं कप्पीयति एतेनाति विकप्पो, किरियाकप्पो च सो विकप्पो चाति किरियाकप्पविकप्पो । सो हि वण्णपदसम्बन्धपदत्थादिविभागतो बहुविकप्पोति कत्वा “किरियाकप्पविकप्पो 'ति वुच्चति, सो च गन्थविसेसोयेवाति वृत्तं "कवीनं उपकारावहं सत्थ "न्ति, चतुन्नम्पि कवीनं कविभावसम्पदाभोगसम्पदादिपयोजनवसेन उपकारावहो गन्थोति अत्थो । को पनेसोति ? कब्यबन्धनविधिविधायको कब्यालङ्कारगीतासुबोधालङ्कारादि । इदं पन मूलकिरियाकप्पगन्धं सन्धाय वृत्तं । सो हि महाविसयो सतसहस्सगाथापरिमाणो, यं “ नयचरियादिपकरण "न्तिपि वदन्ति । वचनत्थतो पन किटयति गमेति जपेति किरियादिविभागन्ति केटुभं किट धातुतो अभपच्चयवसेन,
(२.३.२५६-२५६)
190