________________
१८४
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.३.२५५-२५५
महावराहोव निवापवुट्ठो,
पुनप्पुनं गब्भमुपेति मन्दो''ति ।। (ध० प० ३२५; नेत्तिः २६, ९०)
इमाय गाथाय ओवदि । भागिनेय्यञ्च सो सुदस्सनं नाम माणवं -
"मनुजस्स सदा सतीमतो,
मत्तं जानतो लद्धभोजने । तनुकस्स भवन्ति वेदना,
सणिकं जीरति आयुपालयन्ति ।। (सं० नि० १.१.२४)
इमं गाथं भगवतो सन्तिके उग्गहापेत्वा अत्तनो भुञ्जन्तस्स ओसानपिण्डकाले देवसिकं भणापेति, सो अपरेन समयेन तस्सा गाथाय अत्थं सल्लक्खेत्वा पुनप्पुन ओसानपिण्डपरिहरणेन नाळिकोदनमत्ताय सण्ठहित्वा तनुसरीरो बलवा सुखप्पत्ते अहोसीति । उदानट्ठकथायं (उदा० अट्ठ० १२) पन एवं वुत्तं “पच्चामित्तं परसेन जिनातीति पसेनदीति | सद्दविदूपि हि ज-कारस्स द-कारे इदमुदाहरन्ति । सो हि अत्तन भागिनेय्यं अजातसत्तुराजानं, पञ्चचोरसतादीनि च अवरुद्धकानि जिनातीति कोसलरट्ठस्साधिपतिभावतो कोसलो, तस्मा कोसलाधिपतिना पसेनदि नामकेन र दिन्नन्ति अत्थो वेदितब्बो । निस्सठ्ठपरिच्चत्ततासङ्घातेन पुन अग्गहेतब्बभावेनेव दिन्नत्ता इध ब्रह्मदेव्यं नाम, न तु पुरिमनये विय राजसझेपेन परिभुजितब्बभावेन दिन्नत्ताति आह “यथा"तिआदि । निस्सह्र हुत्वा, निस्सट्ठभावेन वा परिच्चत्तं निस्सट्टपरिच्चत्तं, मुत्तचागवसेन चजितन्ति अत्थो।
सवनं उपलब्भोति दस्सेति "उपलभी"ति इमिना, सो चायमुपलब्भो सवनवसेनेव जाननन्ति वुत्तं "सोतद्वारसम्पत्तवचननिग्घोसानुसारेन अज्ञासी"ति सोतद्वारानुसारविज्ञाणवीथिवसेन जाननमेव हि इध सवनं तेनेव “समणो खलु भो गोतमो"तिआदिना वुत्तस्सत्थस्स अधिगतत्ता, न पन सोतद्वारवीथिवसेन सुतमत्तं तेन तदत्थस्स अनधिगतत्ता । अवधारणफलत्ता सद्दपयोगस्स सबम्पि वाक्यं अन्तोगधावधारणं तस्मा तदत्थजोतकसद्देन विनापि अञत्थापोहनवसेन अस्सोसि एव, नास्स कोचि सवनन्तरायो अहोसीति अयमत्थो विज्ञायतीति आह “पदपूरणमत्ते निपातो"ति
184
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org