________________
(२.२.२५०-२५०)
सरणगमनकथावण्णना
१५५
तप्परायणो, पुग्गलो, चित्तुप्पादो वा, तस्स भावो तप्परायणता, तदेव दिट्ठिजुकम्मं । "सरण''न्ति अधिप्पायेन सिस्सभावं अन्तेवासिकभावसङ्घातं वत्तपटिवत्तादिकरणं उपगच्छति एतेनाति सिस्सभावूपगमनं। सरणगमनाधिप्पायेनेव पणिपतति एतेनाति पणिपातो, पणिपतनञ्चेत्थ अभिवादनपच्चुट्ठानअञ्जलिकम्मसामीचिकम्ममेव, सब्बत्थ च अत्थतो यथावुत्तदिट्ठिजुकम्ममेव वेदितब्बं ।
संसारदुक्खनित्थरणत्थं अत्तनो अत्तभावस्स परिच्चजनं अत्तपरिच्चजनं । तप्परायणतादीसुपि एसेव नयो । हितोपदेसकथापरियायेन धम्मस्सापि आचरियभावो समुदाचरीयति “फलो अम्बो अफलो च, ते सत्थारो उभो ममा''तिआदीसु वियाति आह "धम्मस्स अन्तेवासिको"ति | "अभिवादना"तिआदि पणिपातस्स अत्थदस्सनं । बुद्धादीनंयेवाति अवधारणस्स अत्तसन्निय्यातनादीसुपि सीहगतिकवसेन अधिकारो वेदितब्बो । एवहि तदञनिवत्तनं कतं होतीति । "इमेसही''तिआदि चतुधा पवत्तनस्स समत्थनं, कारणदस्सनं वा।
एवं अत्तसन्निय्यातनादीनि एकेन पकारेन दस्सेत्वा इदानि अपरेहिपि पकारेहि दस्सेतुं “अपिचा"तिआदि आरद्धं, एतेन अत्तसन्निय्यातनतप्परायणतादीनं चतुन्नं परियायन्तरेहिपि अत्तसन्निय्यातनतप्परायणतादि कतमेव होति अत्थस्स अभिन्नत्ता यथा तं "सिक्खापच्चक्खानअभूतारोचनानी"ति दस्सेति । जीवितपरियन्तिकन्ति भावनपुंसकवचनं, यावजीवं गच्छामीति अत्थो। महाकस्सपो किर सयमेव पब्बजितवेसं गहेत्वा महातित्थब्राह्मणगामतो निक्खमित्वा गच्छन्तो तिगावुतमग्गं पच्चुग्गमनं कत्वा अन्तरा च राजगहें, अन्तरा च नाळन्दं बहुपुत्तकनिग्रोधरुक्खमूले एककमेव निसिन्नं भगवन्तं पस्सित्वा "अयं भगवा अरहं सम्मासम्बुद्धो"ति अजानन्तोयेव “सत्थारञ्च वताहं पस्सेय्यं, भगवन्तमेव पस्सेय्य"न्तिआदिना (सं० नि० १.२.१५४) सरणगमनमकासि । तेन वुत्तं "महाकस्सपस्स सरणगमनं विया"ति । वित्थारो कस्सपसंयुत्तट्ठकथायं (सं० नि० अट्ठ० २.२.१५४) गहेतब्बो । तत्थ सत्थारञ्चवताहं पस्सेय्यं, भगवन्तमेव पस्सेय्यन्ति सचे अहं सत्थारं पस्सेय्यं, इमं भगवन्तंयेव पस्सेय्यं । न हि मे इतो अऊन सत्थारा भवितुं सक्का । सुगतञ्च वताहं पस्सेय्यं, भगवन्तमेव पस्सेय्यन्ति सचे अहं सम्मापटिपत्तिया सुटु गतत्ता सुगतं नाम पस्सेय्यं, इमं भगवन्तंयेव पस्सेय्यं । न हि मे इतो अजेन सुगतेन भवितुं सक्का । सम्मासम्बुद्धञ्च वताहं पस्सेय्यं, भगवन्तमेव पस्सेय्यन्ति सचे अहं सम्मा सामञ्च सच्चानि बुद्धत्ता सम्मासम्बुद्धं नाम पस्सेय्यं, इमं भगवन्तंयेव पस्सेय्यं, न हि
155
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org