________________
१५४
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.२.२५०-२५०)
बुद्धसङ्घगुणानं तग्गुणसामञतायाति दट्ठब्बं । एवहि सकलभावविसिट्ठवचनं उपपन्नं होतीति । इज्झन्तञ्च सहेव इज्झति, न लोकियं विय पटिपाटिया असम्मोहपटिवेधेन पटिविद्धत्ताति गहेतब्बं । पदीपस्स विय हि एकक्खणेयेव मग्गस्स चतुकिच्चसाधनन्ति । ये पन वदन्ति “सरणगमनं निब्बानारम्मणं हुत्वा न पवत्तति, मग्गस्स अधिगतत्ता पन अधिगतमेव तं होति एकच्चानं तेविज्जादीनं लोकियविज्जादयो विया''ति, तेसं पन वचने लोकियमेव सरणगमनं सिया, न लोकुत्तरं, तञ्च अयुत्तमेव दुविधस्सापि तस्स इच्छितब्बत्ता। तदङ्गप्पहानेन सरणगमनुपक्किलेसविक्खम्भनं। आरम्मणतो बुद्धादिगुणारम्मणं हुत्वाति एत्थापि वुत्तनयेन अत्थो, सरणगमनुपक्किलेसविक्खम्भनतो, आरम्मणतो च सकलेपि रतनत्तये इज्झतीति वुत्तं होति ।।
तन्ति लोकियसरणगमनं । “सम्मासम्बुद्धो भगवा"तिआदिना सद्धापटिलाभो । सद्धामूलिकाति यथावुत्तसद्धापुब्बङ्गमा। सहजातवसेन पुब्बङ्गमतायेव हि तम्मूलिकता सद्धाविरहितस्स बुद्धादीसु सम्मादस्सनस्स असम्भवतो। सम्मादिट्ठि नाम बुद्धसुबुद्धतं, धम्मसुधम्मतं सङ्घसुप्पटिपन्नतञ्च लोकियावबोधवसेन सम्मा आयेन दस्सनतो । "सद्धापटिलाभो"ति इमिना सम्मादिट्ठिविरहितापि सद्धा लोकियसरणगमनन्ति दस्सेति, "सद्धामूलिका च सम्मादिट्ठी''ति पन एतेन सद्भूपनिस्सया यथावुत्ता पञ्जाति । लोकियम्पि हि सरणगमनं दुविधं ञाणसम्पयुत्तं, आणविप्पयुत्तञ्च । तत्थ पठमेन पदेन मातादीहि उस्साहितदारकादीनं विय आणविप्पयुत्तं सरणगमनं गहितं, दुतियेन पन आणसम्पयुत्तं । तदुभयमेव पुञ्जकिरियवत्थु विसेसभावेन दस्सेतुं "दससु पुञ्जकिरियवत्थूसु दिद्विजुकम्मन्ति बुच्चती"ति आह । दिट्ठि एव अत्तनो पच्चयेहि उजु करीयतीति हि अत्थेन सम्मादिट्ठिया दिट्ठिजुकम्मभावो, दिट्ठि उजुं करीयति एतेनाति अत्थेन पन सद्धायपि । सद्धासम्मादिट्ठिग्गहणेन चेत्थ तप्पधानस्सापि चित्तुप्पादस्स गहणं, दिट्ठिजुकम्मपदेन च यथावुत्तेन करणसाधनेन, एवञ्च कत्वा “तप्परायणताकारप्पवत्तो चित्तुप्पादो"ति हेट्ठा वुत्तवचनं समत्थितं होति, सद्धासम्मादिट्टीनं पन विसुं गहणं तंसम्पयुत्तचित्तुप्पादस्स तप्पधानतायाति दट्ठब् ।
तयिदन्ति लोकियं सरणगमनमेव पच्चामसति लोकुत्तरस्स तथा भेदाभावतो । तस्स हि मग्गक्खणेयेव वुत्तनयेन इज्झनतो तथाविधस्स समादानस्स अविज्जमानत्ता एस भेदो न सम्भवतीति । अत्ता सन्निय्यातीयति अप्पीयति परिच्चजीयति एतेनाति अत्तसन्निय्यातनं, यथावुत्तं सरणगमनसङ्खातं दिट्ठिजुकम्मं । तं रतनत्तयं परायणं पटिसरणमेतस्साति
154
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org