________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.२.२५०-२५०)
तदट्ठकथायं पन “सवनवेलायं, उपपरिक्खणवेलायं, पटिपज्जनवेलायन्ति सब्बदापि इट्ठमेवाति मधुरं, सब्ब ताणसन्निस्सयाय पटिभानसम्पदाय पवत्तितत्ता सुप्पवत्तिभावतो, निपुणभावतो च पगुणं, विभजितब्बस्स अत्थस्स खन्धादिवसेन, कुसलादिवसेन, उद्देसादिवसेन च सुट्ट विभजनतो सुविभत्तन्ति तीहिपि पदेहि परियत्तिधम्ममेव वदती''ति (वि० व० अट्ठ० ८८७) वुत्तं । आपाथकाले विय मज्जनकालेपि, कथेन्तस्स विय सुणन्तस्सापि सम्मुखीभावतो उभतोपच्चक्खतादस्सनत्थं इधेव “इम''न्ति आसन्नपच्चक्खवचनमाह। पुन "धम्म"न्ति इदं यथावुत्तस्स चतुब्बिधस्सापि धम्मस्स साधारणवचनं । परियत्तिधम्मोपि हि सरणेसु च सीलेसु च पतिट्ठानमत्तायपि याथावपटिपत्तिया अपायपतनतो धारेति, इमस्स च अत्थस्स इदमेव छत्तमाणवकविमानं साधकन्ति दट्टब् । साधारणभावेन यथावुत्तं धमं पच्चक्खं कत्वा दस्सेन्तो पुन "इम"न्ति आह । यस्मा चेसा भ-कारत्तयेन च पटिमण्डिता दोधकगाथा, तस्मा ततियपादे मधुरसद्दे म-कारो अधिकोपि अरियचरियादिपदेहि विय अनेकक्खरपदेन युत्तत्ता अनुपवज्जोति दट्ठब्बं ।
दिविसीलसङ्घातेनाति यायं दिट्ठि अरिया निय्यानिका निय्याति तक्करस्स सम्मा दुक्खखयाय, तथारूपाय दिट्ठिया दिद्विसामञ्जगतो विहरती''ति (दी० नि० ३.३२४, ३५६; अ० नि० २.६.११; परि० २७४) एवं वुत्ताय दिट्ठिया चेव “यानि तानि सीलानि अखण्डानि अच्छिद्दानि असबलानि अकम्मासानि भुजिस्सानि विग्रुपसत्थानि अपरामट्ठानि समाधिसंवत्तनिकानि, तथारूपेहि सीलेहि सीलसामञ्जगतो विहरती''ति (दी० नि० ३.३२४, ३५६; म० नि० १.४९२; ३.५४; अ० नि० २.६.९२; परि० २७४) एवं वुत्तानं सीलानञ्च संहतभावेन, दिट्टिसीलसामञ्जनाति अत्थो । संहतोति सङ्घटितो, समेतोति वुत्तं होति । अरियपुग्गला हि यत्थ कत्थचि दूरे ठितापि अत्तनो गुणसामग्गिया संहता एव । “वुत्तज्हेत"न्तिआदिना आहच्चपाठेन समत्थेति ।
यत्थाति यस्मिं सर्छ । दिनन्ति परिच्चत्तं अन्नादिदेय्यधम्मं, गाथाबन्धत्ता चेत्थ अनुनासिकलोपो। दोधकगाथा हेसा | महप्फलमाहूति “महप्फल''न्ति बुद्धादयो आहु। चतूसूति चेत्थ च-कारो अधिकोपि वुत्तनयेन अनुपवज्जो। अच्चन्तमेव किलेसासुचितो विसुद्धत्ता सुचीसु। “सोतापन्नो सोतापत्तिफलसच्छिकिरियाय पटिपन्नो''तिआदिना (सं० नि० ३.५.४८८) वुत्तेसु चतूसु पुरिसयुगेसु। चतुसच्चधम्मस्स, निब्बानधम्मस्स च पच्चक्खतो दस्सनेन, अरियधम्मस्स पच्चक्खदस्साविताय वा धम्मदसा। ते पुग्गला
150
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org