________________
१४४
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.२.२५०-२५०)
आमेडितवचनं बुधो करेय्य, योजेय्याति अत्थो। आमेडनं पुनप्पुनमुच्चारणं, आमेडीयति वा पुनप्पुनमुच्चारीयतीति आमेडितं, एकस्सेवत्थस्स द्वत्तिक्खत्तुं वचनं । मेडिसद्दो हि उम्मादने, आपुब्बो तु द्वत्तिक्खत्तुमुच्चारणे वत्तति यथा “एतदेव यदा वाक्य-मामेडयति वासवो"ति ।
एवं आमेडितवसेन द्विक्खत्तुं वुत्तभावं दस्सेत्वा इदानि नयिदं आमेडितवसेनेव द्विक्खत्तुं वुत्तं, अथ खो पच्चेकमत्थद्वयवसेनपीति दस्सेन्तो “अथ वा"तिआदिमाह | आमेडितवसेन अत्थं दस्सेत्वा विच्छावसेनापि दस्सेन्तो एवमाहातिपि वदन्ति, तदयुत्तमेव ब्यापेतब्बस्स द्विक्खत्तुमवुत्तत्ता । ब्यापेतब्बस्स हि ब्यापकेन गुणकिरियादब्बेन ब्यापनिच्छाय द्वत्तिक्खत्तुं वचनं विच्छा यथा “गामो गामो रमणीयो''ति । तत्थ अभिक्कन्तन्ति अभिक्कमनीयं, तब्भावो च अतिइट्ठतायाति वुत्तं "अतिइट्ठ"न्तिआदि, पदत्तयञ्चेतं परियायवचनं । एत्थाति द्वीसु अभिक्कन्तसद्देसु । “अभिक्कन्त"न्ति वचनं अपेक्खित्वा नपुंसकलिङ्गेन वुत्तं, तं पन भगवतो वचनं धम्मदेसनायेवाति कत्वा “यदिदं भगवतो धम्मदेसना"ति आह, यायं भगवतो धम्मदेसना मया सुता, तदिदं भगवतो धम्मदेसनासङ्घातं वचनं अभिक्कन्तन्ति अत्थो । एवं पटिनिद्देसोपि हि अत्थतो अभेदत्ता युत्तो एव “यत्थ च दिन्नं महप्फलमाहू"तिआदीसु (वि० व० ८८८) विय । "अभिक्कन्त''न्ति वुत्तस्स वा अत्थमत्तदस्सनं एतं, तस्मा अत्थवसेन लिङ्गविभत्तिविपरिणामो वेदितब्बो, कारियविपरिणामवसेन चेत्थ विभत्तिविपरिणामता । वचनन्ति हेत्थ सेसो, अभिक्कन्तं भगवतो वचनं, यायं भगवतो धम्मदेसना मया सुता, सा अभिक्कन्तं अभिक्कन्ताति अत्थो । दुतियपदेपि “अभिक्कन्तन्ति पसादनं अपेक्खित्वा नपुंसकलिङ्गेन वुत्त''न्तिआदिना यथारहमेस नयो नेतब्बो ।
"भगवतो वचन"न्तिआदिना अत्थद्वयसरूपं दस्सेति। तत्थ दोसनासनतोति रागादिकिलेसदोसविद्धंसनतो। गुणाधिगमनतोति सीलादिगुणानं सम्पादनवसेन अधिगमापनतो । ये गुणे देसना अधिगमेति, तेसु “गुणाधिगमनतो''ति वुत्तेसुयेव गुणेसु पधानभूता गुणा दस्सेतब्बाति ते पधानभूते गुणे ताव दस्सेतुं "सद्धाजननतो पञ्जाजननतो"ति वुत्तं । सद्धापधाना हि लोकिया गुणा, पञापधाना लोकुत्तराति, पधाननिद्देसो चेस देसनाय अधिगमेतब्बेहि सीलसमाधिदुकादीहिपि योजनासम्भवतो। अझम्पि अत्थद्वयं दस्सेति "सात्थतो"तिआदिना। सीलादिअत्थसम्पत्तिया सात्थतो। सभावनिरुत्तिसम्पत्तिया सव्यञ्जनतो। सुविद्येय्यसद्दपयोगताय उत्तानपदतो। सण्हसुखुमभावेन
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org