________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्ग अभिनवटीका-२
अपदापि समाना गच्छतीति सिप्पि, खुद्दका सिप्पि सिप्पियो का - कारस्स य-कारं कत्वा, यो " मुत्तिको तिपि वुच्चति । सवति पसवतीति सम्बुको, यं “ जलसुत्ति, सङ्खलिका ति च वोहरन्ति । समाहारे येभुय्यतो नपुंसकपयोगोति वुत्तं “सिप्पियसम्बुक "न्ति । एवमीदिसेसु | सक्खराति मुट्ठिप्पमाणा पासाणा । कथलानीति कपालखण्डानि । समूहवाचकस्स घटासद्दस्स इत्थि लिङ्गस्सापि दिस्सनतो " गुम्ब"न्ति पदस्सत्थं दस्सेति " घटा" ति इमिना |
१४०
कामञ्च “सिप्पियसम्बुकम्पि सक्खरकथलम्पि मच्छगुम्बम्पि तिट्ठन्तम्पि चरन्तम्पी ति एत्थ सक्खरकथलं तिट्ठतियेव, सिप्पियसम्बुकमच्छगुम्बानि चरन्तिपि तिट्ठन्तिपि, तथापि सहचरणनयेन सब्बानेव चरन्ति विय एवं वुत्तन्ति अत्थं दस्सेन्तो " तिट्ठन्तम्पि चरन्तम्पीति एत्था 'तिआदिमाह । तत्थ हि “सक्खरकथलं तिट्ठतियेवा"तिआदिना यथासम्भवमत्थं दस्सेति, " यथा पना" तिआदिना पन सहचरणनयं । पन- सद्दो अरुचिसंसूचने, तथापीति अत्थो । अन्तरन्तराति बहूनं गावीनमन्तरन्तरा ठितासु गावीसु विज्जमानासुपि । गावोति गावियो । इतरापीति ठितापि निसिन्नापि । चरन्तीति वुच्चन्ति सहचरणनयेन । तिट्ठन्तमेवाति आदीसु अयमधिप्पायो सिप्पियसम्बुकमच्छगुम्बानं चरणकिरियायपि योगतो ठानकिरियाय अनेकन्तत्ता एकन्ततो तिट्टन्तमेव न कदाचिपि चरन्तं सक्खरकथलं उपादाय सिप्पियसम्बुकम्पि मच्छगुम्बम्पि तिट्ठन्तन्ति वुत्तं, न तु तेसं ठानकिरियमुपादाय । ते पन चरणकिरियमुपादाय " चरन्तम्पी" ति पि सद्दलोपो हेत्थ दट्ठब्बो । इतरम्प द्वयन्ति सिप्पियसम्बुकमच्छगुम्बं पदवसेन एवं वृत्तं । इतरञ्च द्वयन्ति सिप्पियसम्बुकमच्छगुम्बमेव । चरन्तन्ति वुत्तन्ति एत्थापि तेसं ठानकिरियमुपादाय " तिट्ठन्तम्पीति पि- सद्दलोपो, एवमेत्थ अट्ठकथाचरियेहि सहचरणनयां दस्सितो, आचरियधम्मपालत्थेरेन पन यथालाभयपि । तथा हि वृत्तं " किं वा इमाय सहचरियाय, यथालाभग्गहणं पनेत्थ दट्ठब्बं । सक्खरकथलस्स हि वसेन तिट्ठन्तन्ति, सिप्पिसम्बुकस्स मच्छगुम्बस्स च वसेन तिट्ठन्तम्पि चरन्तम्पीति एवं योजना कातब्बा " ति ( दी० नि० टी० १.२४९) । अलब्भमानस्सापि अत्थस्स सहयोगीवसेन देसनामत्तं पति सहचरणनयो, साधारणतो देसितस्सापि अत्थस्स सम्भववसेन विवेचनं पति यथालाभनयोति उभयथापि युज्जति ।
एवम्पेत्थ वदन्ति - अट्ठकथायं “ सक्खरकथलं तिट्ठतियेव, इतरानि चरन्तिपि तिट्ठन्तिपीति इमिना यथालाभनयो दस्सितो यथासम्भवं अत्थस्स विवेचितत्ता, “ यथा पना 'तिआदिना पन सहचरणनयो अलब्भमानस्सापि अत्थस्स सहयोगीवसेन देसनामत्तस्स
Jain Education International
(२.२.२४९-२४९)
140
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org