________________
(२.२.२४९-२४९)
आसवक्खयाणकथावण्णना
१४१
विभावितत्ताति, तदेतम्पि अनुपवज्जमेव अत्थस्स युत्तत्ता, अट्ठकथायञ्च तथा दस्सनस्सापि सम्भवतोति दट्ठबं । “तत्था"तिआदि उपमासंसन्दनं । तीरेति उदकरहदस्स तीरे । उदकरहदो च नाम कत्थचि समुद्दोपि वुच्चति "रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको''तिआदीसु (दी० नि० ३.२७८)। कत्थचि जलासयोपि “रहदोपि तत्थ धरणी नाम, यतो मेघा पवस्सन्ति, वस्सा यतो पतायन्ती''तिआदीसु, (दी० नि० ३.२८१) इधापि जलासयोयेव । सो हि उदकवसेन रहो चक्खुरहादिकं ददातीति उदकरहदो ओ-कारस्स अ-कारं कत्वा । सद्दविदू पन "उदकं हरतीति उदकरहदो निरुत्तिनयेना''ति वदन्ति ।
_ "एत्तावता"तिआदिना चतुत्थज्झानान्तरं दस्सितविपस्सनाआणतो पट्ठाय यथावुत्तत्थस्स सम्पिण्डनं । तत्थ एत्तावताति “पुन चपरं महाराज भिक्खु एवं समाहिते चित्ते...पे०... आणदस्सनाय चित्तं अभिनीहरती''तिआदिना एत्तकेन. एतपरिमाणवन्तेन वा वचनक्कमेन । विपस्सनााणन्ति जाणदस्सननामेन दस्सितं विपस्सनाजाणं, तस्स च विसुं गणनदस्सनेन हेट्ठा चतुत्थज्झानानन्तरं वत्तब्बताकारणेसु तीसु नयेसु ततियनयस्सेव युत्ततरभावोपि दीपितोति दट्ठब्बं । मनोमयञाणस्स इद्धिविधसमवरोधितभावे विसुद्धिमग्गे (विसुद्धि० २.३७९ आदयो) वुत्तेपि इध पाळियं विसुं देसितत्ता विसुं एव गहणं, तथा देसना च पाटियेक्कसन्दिट्ठिकसामञफलत्थाति दट्ठब् । अनागतंसञाणयथाकम्मूपगआणद्वयस्स पाळियं अनागतत्ता "दिब्बचक्खुवसेन निष्फन'"न्ति वुत्तं, तब्बसेन निप्फन्नत्ता तग्गहणेनेव गहितं तं आणद्वयन्ति वुत्तं होति । दिब्बचक्खुस्स हि अनागतंसाणं, यथाकम्मूपगजाणञ्चाति द्वेपि आणानि परिभण्डानि होन्तीति । दिब्बचक्खुत्राणन्ति चुतूपपातञाणनामेन दस्सितं दिब्बचक्खुजाणं ।
सब्बेसं पन दसन्नं जाणानं आरम्मणविभागस्स विसुद्धिमग्गे अनागतत्ता तत्थानागतञाणानं आरम्मणविभागं दस्सेतुं "तेस"न्तिआदि वुत्तं । तेसन्ति दसन्नं आणानं । तत्थाति तस्मिं आरम्मणविभागे, तेसु वा दससु आणेसु । भूमिभेदतो परित्तमहग्गतं, कालभेदतो अतीतानागतपच्चुप्पन्नं, सन्तानभेदतो अज्झत्तबहिद्धा चाति विपस्सनाजाणं सत्तविधारम्मणं। परित्तारम्मणादितिकत्तयेनेव हि तस्स आरम्मणविभागो, न मग्गारम्मणतिकेन । निम्मितरूपायतनमत्तमेवाति अत्तना निम्मितं रूपारम्मणमेव, अत्तना वा निम्मिते मनोमये काये विज्जमानं रूपायतनमेवातिपि युज्जति । इदहि तस्स जाणस्स अभिनिम्मियमाने मनोमये काये रूपायतनमेवारब्भ पवत्तनतो वुत्तं, न पन तत्थ
141
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org