________________
(२.२.२३६-७-२३६-७)
मनोमयिद्धिञाणकथावण्णना
१२९
युत्तमेव | अङ्गं नाम हत्थपादादितंतंसमुदायं, पच्चङ्गं नाम कप्परजण्णुआदि तस्मिं तस्मिं समुदाये अवयवं । “अहीनिन्द्रिय"न्ति एत्थ परिपुण्णतायेव अहीनता, न तु अप्पणीतता, परिपुण्णभावो च चक्खुसोतादीनं सण्ठानवसेनेव । निम्मितरूपे हि पसादो नाम नत्थीति दस्सेतुं "सण्ठानवसेन अविकलिन्द्रिय"न्ति वुत्तं, इमिनाव तस्स जीवितिन्द्रियादीनम्पि अभावो वुत्तोति दट्ठब्बं । सण्ठानवसेनाति च कमलदलादिसदिससण्ठानमत्तवसेन, न रूपाभिघातारहभूतप्पसादादिइन्द्रियवसेन । “सब्बङ्गपच्चङ्गिं अहीनिन्द्रियन्ति वुत्तमेवत्थं समत्थेन्तो “इद्धिमता"तिआदिमाह | अविद्धकण्णोति कुलचारित्तवसेन कण्णालङ्कारपिळन्धनत्थं अविज्झितकण्णो, निदस्सनमत्तमेतं । तेनाह “सब्बाकारेही"ति, वण्णसण्ठानावयवविसेसादिसब्बाकारेहीति अत्थो । तेनाति इद्धिमता।
अयमेवत्थो पाळियम्पि विभावितोति आह "मुजम्हा ईसिकन्तिआदिउपमात्तयम्पि हि...पे०... वुत्त"न्ति । कत्थचि पन “मुजम्हा ईसिकन्तिआदि उपमामत्तं । यम्पि हि सदिसभावदस्सनत्थमेव वुत्त"न्ति पाठो दिस्सति । तत्थ "उपमामत्त"न्ति इमिना अत्यन्तरदस्सनं निवत्तेति, "यम्पि ही"तिआदिना पन तस्स उपमाभावं समत्थेति । नियतानपेक्खेन च यं-सद्देन "मुजम्हा ईसिक''न्तिआदिवचनमेव पच्चामसति । सदिसभावदस्सनत्थमेवाति सण्ठानतोपि वण्णतोपि अवयवविसेसतोपि सदिसभावदस्सनत्थंयेव । कथं सदिसभावोति वुत्तं "मुञ्जसदिसा एव ही"तिआदि । मुझं नाम तिणविसेसो, येन कोच्छादीनि करोन्ति । “पवाहेय्या''ति वचनतो अन्तो ठिता एव ईसिका अधिप्पेताति दस्सेति “अन्तो ईसिका होती"ति इमिना । ईसिकाति च कळीरो । विसुद्धिमग्गटीकायं पन "कण्ड'"न्ति (विसुद्धि० टी० २.३९९) वुत्तं । वट्टाय कोसियाति परिवठ्ठलाय असिकोसिया | पत्थटायाति पट्टिकाय । करडितब्बो भाजेतब्बोति करण्डो, पेळा | करडितब्बो जिगुच्छितब्बोति करण्डो, निम्मोकं। इधापि निम्मोकमेवाति आह “करण्डाति इदम्पी"तिआदि । विलीवकरण्डो नाम पेळा। कस्मा अहिकञ्चुकस्सेव नामं, न विलीवकरण्डकस्साति चोदनं सोधेति “अहिकञ्चुको ही"तिआदिना, स्वेव अहिना सदिसो, तस्मा तस्सेव नामन्ति वुत्तं होति। विसुद्धिमग्गटीकायं पन “करण्डायाति पेळाय, निम्मोकतोति च वदन्ती"ति (विसुद्धि० टी० २.३९९) वुत्तं । तत्थ पेळागहणं अहिना असदिसताय विचारेतब्बं ।
यज्जेवं “सेय्यथापि पन महाराज पुरिसो अहिं करण्डा उद्धरेय्या"ति पुरिसस्स करण्डतो अहिउद्धरणूपमाय अयमत्थो विरुज्झेय्य । न हि सो हत्थेन ततो उद्धरितुं
129
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org