________________
११८
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.२.२२७-२२७)
सो इममेव कायं विवेकजेन पीतिसुखेनाति हि भेदवसेन, समुदायावयववसेन च परिकप्पनामत्तसिद्धा हेतुकिरिया एत्थ लब्भति, अभिसन्दनं पनेतं झानमयेन पीतिसुखेन करजकायस्स तिन्तभावापादनं, सब्बत्थकमेव च लूखभावस्सापनयनन्ति आह "तेमेति स्नेहेती"ति, अवस्सुतभावं, अल्लभावञ्च करोतीति अत्थो । अत्थतो पन अभिसन्दनं नाम यथावुत्तपीतिसुखसमुट्ठानेहि पणीतरूपेहि कायस्स परिप्फरणं दट्ठब् । तेनेवाह "सब्बत्थ पवत्तपीति सुखं करोती"ति। तंसमुट्ठानरूपफरणवसेनेव हि सब्बत्थ पवत्तपीतिसुखता । परिसन्देतीतिआदीसुपि एसेव नयो। भस्तं नाम चम्मपसिब्बकं। परिप्फरतीति सुद्धकिरियापदं । तेन वुत्तं "समन्ततो फुसती"ति, सो इममेव कायं विवेकजेन पीतिसुखेन समन्ततो फुट्ठो भवतीति अत्थो। फुसनकिरियायेवेत्थ उपपन्ना, न ब्यापनकिरिया भिक्खुस्सेव सुद्धकत्तुभावतो। सब्बं एतस्स अत्थीति सब्बवा यथा "गुणवा''ति, तस्स सब्बवतो, “अवयवावयवीसम्बन्धे अवयविनि सामिवचन''न्ति सद्दलक्खणेन पनेतस्स “किञ्ची"ति अवयवेन सम्बज्झनतो अवयवीविसयोयेवेस सब्बसद्दोति मन्त्वा छविमंसादिकोट्ठाससङ्घातेन अवयवेन अवयवीभावं दस्सेन्तो आह "सब्बकोटासवतो कायस्सा"ति । "किञ्ची"ति एतस्स "उपा...पे०... ठान"न्ति अत्थवचनं । उपादिनकसन्ततिपवत्तिहानेति कम्मजरूपसन्ततिया पवत्तिट्टाने अफुटं नाम न होतीति सम्बन्धो । छविमंसलोहितानुगतन्ति छविमंसलोहितादिकम्मजरूपमनुगतं । यत्थ यत्थ कम्मजरूपं, तत्थ तत्थ चित्तजरूपस्सापि ब्यापनतो तेन तस्स कायस्स फुटभावं सन्धाय "अफुटं नाम न होती"ति वुत्तं ।
२२७. छेकोति कुसलो, तं पन कोसल्लं "कंसथाले न्हानियचुण्णानि आकिरित्वा''तिआदिसद्दन्तरसन्निधानतो, पकरणतो च न्हानियचुण्णानं करणे, पयोजने, पिण्डने च समत्थतावसेन वेदितब्बन्ति दस्सेति "पटिबलो"तिआदिना । कंससद्दो पन "महतिया कंसपातिया''तिआदीसु (म० नि० १.६१) सुवण्णे आगतो, "कंसो उपहतो यथा''तिआदीसु (ध० प० १३४) कित्तिमलोहे, “उपकंसो नाम राजा महाकंसस्स अत्रजो'"तिआदीसु [जा० अट्ठ० ४.१०.१६४ (अत्थतो समान)] पण्णत्तिमत्ते। इध पन यत्थ कत्थचि लोहेति आह "येन केनचि लोहेन कतभाजने"ति । ननु उपमाकरणमत्तमेविदं, अथ कस्मा कंसथालकस्स सविसेसस्स गहणं कतन्ति अनुयोगं परिहरति "मत्तिकाभाजन'न्तिआदिना । “सन्देन्तस्सा"ति परिमद्देत्वा पिण्डं करोन्तस्सेव भिज्जति, न पन सन्दनक्खमं होति, अनादरलक्खणे चेतं सामिवचनं । किरियन्तरस्स पवत्तनक्खणेयेव किरियन्तरस्स पवत्तनहि अनादरलक्खणं। “परिप्फोसकं परिप्फोसक"न्ति इदं
118
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org