________________
(२.२.२१५-२१५)
सन्तोसकथावण्णना
आरम्मणन्तरेन पटिबुज्झन्तस्स पटिबुज्झनहेतु कामवितक्का पातुभवन्तीति वुत्तं होति । "पटिबुज्झनतो"तिपि हि कत्थचि पाठो दिस्सति । अयम्पीति पठमनयं उपादाय वुत्तं ।
तेसं आभतेनाति तेहि थेरादीहि आभतेन, तेसं वा येन केनचि सन्तकेनाति अज्झाहरित्वा सम्बन्धो । मुत्तहरीतकन्ति गोमुत्तपरिभावितं, पूतिभावेन वा मोचितं छड्डितं हरीतकं, इदानि पन पोत्थकेसु “गोमुत्तहरीतक"न्ति पाठो, सो न पोराणपाठो तब्बण्णनाय (दी० नि० टी० १.२१५) विरुद्धत्ता। चतुमधुरन्ति मज्झिमागमवरे महाधम्मसमादानसुत्ते (म० नि० १.४८४ आदयो) वुत्तं दधिमधुसप्पिफाणितसङ्घातं चतुमधुरं, एकस्मिञ्च भाजने चतुमधुरं ठपेत्वा तेसु यदिच्छसि, तं गण्हाहि भन्तेति अत्थो । "सचस्सा"तिआदिना तदुभयस्स रोगवूपसमनभावं दस्सेति । बुद्धादीहि वण्णितन्ति "पूतिमुत्तभेसज्जं निस्साय पब्बज्जा''तिआदिना (महाव० ७३, १२८) सम्मासम्बुद्धादीहि पसत्थं । अप्पिच्छताविसिट्ठाय सन्तुट्ठिया नियोजनतो परमेन उक्कंसगतेन सन्तोसेन सन्तुस्सतीति परमसन्तुट्ठो।
कामञ्च सन्तोसप्पभेदा यथावुत्ततोपि अधिकतरा चीवरे वीसति सन्तोसा, पिण्डपाते पन्नरस, सेनासने च पन्नरस, गिलानपच्चये वीसतीति, इध पन सङ्केपेन द्वादसविधोयेव सन्तोसो वुत्तो। तदधिकतरप्पभेदो पन चतुरङ्गुत्तरे महाअरियवंससुत्तट्ठकथाय (अ० नि० अट्ठ० २.४.२८) गहेतब्बो । तेनाह "इमिना पना"तिआदि | एवं “इध महाराज भिक्खु सन्तुट्ठो होती''ति एत्थ पुग्गलाधिट्ठाननिद्दिढेन सन्तुट्ठपदेनेव सन्तोसप्पभेदं दस्सेत्वा इदानि "कायपरिहारिकेन चीवरेन कुच्छिपरिहारिकेन पिण्डपातेना"तिआदि देसनानुरूपं तेन सन्तोसेन सन्तुट्ठस्स अनुच्छविकं पच्चयप्पभेदं, तस्स च कायकुच्छिपरिहारियभावं विभावेन्तो एवमाहाति अयमेत्थ सम्बन्धो। कामञ्चस्स चीवरपिण्डपातेहेव यथाक्कम कायकुच्छिपरिहारियेहि सन्तुट्ठता पाळियं वुत्ता, तथापि सेसपरिक्खारचतुक्केन च विना विचरणमयुत्तं, सब्बत्थ च कायकुच्छिपरिहारियता लद्धब्बाति अट्ठकथायं अयं विनिच्छयो वुत्तोति दट्ठब्बं । दन्तकट्ठच्छेदनवासीति लक्खणमत्तं तदाकिच्चस्सापि ताय साधेतब्बत्ता, तेन वक्खति “मञ्चपीठानं अङ्गपादचीवरकुटिदण्डकसज्जनकाले चा''तिआदि । वुत्तम्पि चेतं पोराणट्ठकथासु “न हेतं कत्थचिपि पाळियमागत''न्ति ।
बन्धनन्ति कायबन्धनं । परिस्सावनेन परिस्सावनञ्च, तेन सहाति वा अत्थो । युत्तो कम्मट्ठानभावनासङ्घातो योगो यस्स, तस्मिं वा योगो युत्तोति युत्तयोगो, तस्स ।
99
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org