________________
३४
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
विनयनं अन्तोपरिच्छेदं कत्वाति अभिविधिवसेन अत्थो वेदितब्बो। तहि भगवा परिनिब्बानमञ्चे निपन्नोयेव विनेसीति । कतं परिनिट्ठापितं बुद्धकिच्चं येनाति तथा, तस्मिं । कतबुद्धकिच्चे भगवति लोकनाथे परिनिब्बुतेति सम्बन्धो, एतेन बुद्धकत्तब्बस्स किच्चस्स कस्सचिपि असेसितभावं दीपेति । ततोयेव हि भगवा परिनिब्बुतोति । ननु च सावकेहि विनीतापि विनेय्या भगवतायेव विनीता नाम । तथा हि सावकभासितं सुत्तं "बुद्धभासित"न्ति वुच्चति । सावकविनेय्या च न ताव विनीता, तस्मा "कतबुद्धकिच्चे"ति न वत्तब्बन्ति ? नायं दोसो तेसं विनयनुपायस्स सावकेसु ठपितत्ता । तेनेवाह -
“न तावाहं पापिम परिनिब्बायिस्सामि, याव मे भिक्खू न सावका भविस्सन्ति वियत्ता विनीता विसारदा बहुस्सुता धम्मधरा...पे०... उप्पन्नं परप्पवादं सह धम्मेन सुनिग्गहितं निग्गहेत्वा सपाटिहारियं धम्मं देसेस्सन्ती"तिआदि (दी० नि० २.१६८; उदा० ५१)।
“कुसिनाराय''न्तिआदिना भगवतो परिनिब्बुतदेसकालविसेसवचनं “अपरिनिब्बुतो भगवा''ति गाहस्स मिच्छाभावदस्सनत्थं, लोके जातसंवद्धादिभावदस्सनत्थञ्च । तथा हि मनुस्सभावस्स सुपाकटकरणत्थं महाबोधिसत्ता चरिमभवे दारपरिग्गहादीनिपि करोन्तीति । कुसिनारायन्ति एवं नामके नगरे । तहि नगरं कुसहत्थं पुरिसं दस्सनट्ठाने मापितत्ता "कुसिनार'"न्ति वुच्चति, समीपत्थे चेतं भुम्मं । उपवत्तने मल्लानं सालवनेति तस्स नगरस्स उपवत्तनभूते मल्लराजूनं सालवने । तहि सालवनं नगरं पविसितुकामा उय्यानतो उपच्च वत्तन्ति गच्छन्ति एतेनाति उपवत्तनं। यथा हि अनुराधपुरस्स दक्खिणपच्छिमदिसायं थूपारामो, एवं तं उय्यानं कुसिनाराय दक्खिणपच्छिमदिसायं होति । यथा च थूपारामतो दक्खिणद्वारेन नगरं पविसनमग्गो पाचीनमुखो गन्त्वा उत्तरेन निवत्तति, एवं उय्यानतो सालपन्ति पाचीनमुखा गन्त्वा उत्तरेन निवत्ता, तस्मा तं "उपवत्तन''न्ति वुच्चति । अपरे पन “तं सालवनमुपगन्त्वा मित्तसुहज्जे अपलोकेत्वा निवत्तनतो उपवत्तनन्ति पाकटं जातं किरा''ति वदन्ति । यमकसालानमन्तरेति यमकसालानं वेमज्झे । तत्थ किर भगवतो पञत्तस्स परिनिब्बानमञ्चस्स सीसभागे एका सालपन्ति होति, पादभागे एका | तत्रापि एको तरुणसालो सीसभागस्स आसन्नो होति, एको पादभागस्स। तस्मा “यमकसालानमन्तरे''ति वुत्तं । अपिच “यमकसाला नाम मूलक्खन्धविटपपत्तेहि अञमचं संसिब्बेत्वा ठितसाला''तिपि महाअट्ठकथायं वुत्तं । मा इति चन्दो वुच्चति तस्स गतिया
34
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org