________________
(१.१.१४७-१४७)
विवट्टकथादिवण्णना
४११
इममत्थं दस्सेतुं “इमस्सा"तिआदि वुत्तं । निस्सिता अवसिताव हुत्वा उम्मुज्जमाना उम्मुज्जन्तीति अत्थो । मान-सद्दो चेत्थ भावेनभावलक्खणत्थो अप्पहीनेन उम्मुज्जनभावेन पुन उम्मुज्जनभावस्स लक्खितत्ता, तथा “ओसीदन्ता"तिआदीसुपि अन्त-सद्दो । उम्मुज्जनेनेव अवुत्तस्सापि निमुज्जनस्स गहणन्ति दस्सेति “ओसीदन्ता"तिआदिना। तत्थ अपायूपपत्तिवसेन अधो ओसीदनं, सम्पत्तिभववसेन उद्धमुग्गमनं । तथा परित्तभूमिमहग्गतभूमिवसेन, दिट्ठिया
ओलीनतातिधावनवसेन, पुब्बन्तानुदिट्ठिअपरन्तानुदिट्ठिवसेन च यथाक्कमं योजेतब्बं । परियापनाति अन्तोगधा । तब्भावो च तदाबद्धेनाति वुत्तं "एतेन आबद्धा"ति। “न हेत्था"तिआदिना यथावुत्तपाळिया आपन्नत्थं दस्सेति ।।
इदानि उपमासंसन्दनमाह "केवट्टो विया"तिआदिना । के उदके वट्टति परिचरतीति केवट्टो, मच्छबन्धो । कामं केवट्टन्तेवासीपि पाळियं वुत्तो, सो पन तदनुगतिकोवाति तथा वुत्तं । दससहस्सिलोकधातूति जातिक्खेत्तं सन्धायाह तत्थेव पटिवेधसम्भवतो, अ सञ्च तग्गहणेनेव गहितत्ता। अञ्जत्थापि हि दिट्ठिगतिका एत्थ परियापन्ना अन्तोजालीकताव । ओळारिकाति पाकटभावेन थूला । तस्साति परित्तोदकस्स ।
१४७. “सब्बदिट्ठीनं सङ्गहितत्ता"ति एतेन वादसङ्गहणेन पुग्गलसङ्गहोति दस्सेति । अत्तनो...पे०... दस्सेन्तोति देसनाकुसलताय यथावुत्तेसु दिट्ठिगतिकानं उम्मुज्जननिमुज्जनट्ठानभूतेसु कत्थचिपि भवादीसु अत्तनो अनवरोधभावं दस्सेन्तो । नयन्तीति सत्ते इच्छितट्ठानमावहन्ति, तं पन तथाआकड्डनवसेनाति आह “गीवाया"तिआदि । "नेत्तिसदिसताया"ति इमिना सदिसवोहारं, उपमातद्धितं वा दस्सेति । “सा ही"तिआदि सदिसताविभावना | गीवायाति एत्थ महाजनानन्ति सम्बन्धीनिद्देसो नेतीति एत्थापि कम्मभावेन सम्बज्झितब्बो नी-सद्दस्स द्विकम्मिकत्ता, आख्यातपयोगे च बहुलं सामिवचनस्स कत्तुकम्मत्थजोतकत्ता | अस्साति अनेन भगवता, सा भवनेत्ति उच्छिन्नाति सम्बन्धो । पुन अप्पटिसन्धिकभावाति सामत्थियत्थमाह। जीवितपरियादाने वुत्तेयेव हि पुन अप्पटिसन्धिकभावो वुत्तो नाम तस्सेव अदस्सनस्स पधानकारणत्ता । "न दक्खन्ती"ति एत्थ अनागतवचनवसेन पदसिद्धि "यत्र हि नाम सावको एवरूपं अस्सति वा दक्खति वा सखिं वा करिस्सती"तिआदीसु (पारा० २२८; सं० नि० १.२.२०२) वियाति दस्सेति "न दक्खिस्सन्ती"ति इमिना । किं वुत्तं होतीति आह "अपण्णत्तिकभाव गमिस्सन्ती"ति । अपण्णत्तिकभावन्ति च धरमानकपण्णत्तिया एव अपण्णत्तिकभावं, अतीतपण्णत्तिया पन
411
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org