________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
भगवताति दस्सेति । वेदनाकम्मट्ठानेति "वेदनानं समुदय "न्तिआदिकं इमं पाळिं सन्धाय वृत्तं । किञ्चित्तमेव विसेसोति आह " यथा पना "तिआदि । तन्ति “फस्ससमुदया, फस्सनिरोधा "ति वुत्तं कारणं । “आहारसमुदया "तिआदीसु कबळीकारो आहारो वेदितब्बो । सो हि "कबळीकारो आहारो इमस्स कायस्स आहारपच्चयेन पच्चयो ति ( पट्ठा० ४२९) पट्टा वचनतो कम्मसमुट्ठानानम्पि चक्खादीनं उपत्थम्भकपच्चयो होतियेव । “नामरूपसमुदया’’तिआदीसु वेदनादिक्खन्धत्तयमेव नामं । ननु च "नामरूपपच्चया सळायतन' "न्ति वचनतो सब्बेसु छसु फस्सायतनेसु " नामरूपसमुदया नामरूपनिरोधा” इच्चेव वत्तब्बं, अथ कस्मा चक्खायतनादीसु " आहारसमुदया आहारनिरोधा "ति वुत्तन्ति ? सच्चमेतं अविसेसेन, इध पन एवम्पि चक्खादीसु सम्भवतीति विसेसतो दस्सेतुं तथा तिब्बं ।
४१०
उत्तरितरजाननेनेव दिट्ठगतस्स जाननम्पि सिद्धन्ति कत्वा पाळियमनागतेपि "दिट्ठिञ्च जानातीति वुत्तं । सीलसमाधिपञ्ञायो लोकियलोकुत्तरमिस्सका, विमुत्ति पन इद हेट्टिमा फलसमापत्तियो “याव अरहत्ता" तिअग्गफलस्स विसुं वचनतो । पच्चक्खानुमानेन चेत्थ पजानना, तेनेवाह “बहुस्सुतो गन्थधरो भिक्खु जानातीतिआदि, यथालाभं वा योजेतब्बं । देसना पनाति एत्थ पन - सद्दो अरुचियत्थो, तेनिमं दीपेति -- यदिपि अनागामिआदयो यथाभूतं पजानन्ति, तथापि अरहतो उक्कंसगतिविजाननवसेन देसना अरहत्तनिकूटेन निट्ठापिताति । सुवण्णगेहो विय रतनमयकण्णिकाय देसना अरहत्तकण्णिकाय निट्ठापिताति अत्थो । एत्थ च “ यतो खो... पे०... पजानातीति एतेन धम्मस्स निय्यानिकभावेन सद्धिं सङ्घस्स सुप्पटिपत्तिं दस्सेति, तेनेव अट्ठकथायं “ को एवं जानातीति ? खीणासवो जानाति, याव आरद्धविपस्सको जानातीति परिपुण्णं कत्वा भिक्खुसङ्घो दस्सितो, तेन यदेतं हेट्ठा वुत्तं “भिक्खुसङ्घवसेनापि दीपेतु"न्ति, (दी० नि० अट्ठ० १.८) तं यथारुतवसेनेव दीपितं होतीति दट्टब्बं ।
१४६. " देसनाजालविमुत्तो दिट्टिगतिको नाम नत्थी' त दस्सनं देसनाय केवलपरिपुण्णतं ञपेतुन्ति वेदितब्बं । अन्तो जालस्साति अन्तोजालं, दब्बपवेसनवसेन अन्तोजाले अकतापि तन्निस्सितवादप्पवेसनवसेन कताति अन्तोजालीकता, अन्तो जालस्स तिट्ठन्तीति वा अन्तोजाला, दब्बवसेन अनन्तोजालापि तन्निस्सितवादवसेन अन्तोजाला कताति अन्तोजालीकता । अभूततब्भावे करासभूयोगे विकारवाचकतो ईपच्चयो, अन्तसरस्स वा ईकारादेसोति सद्दविदू यथा “धवलीकारो, कबळीकारो "ति, (सं० नि० १.१.१८१ )
Jain Education International
( १.१.१४६-१४६)
410
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org