________________
(१.१.१४४-१४४)
दिह्रिगतिकाधिट्ठानवट्टकथावण्णना
४०७
असहजातस्स उपादानस्स उपनिस्सयकोटिया, सहजातस्स पन सहजातकोटियाति यथालाभमत्थो गहेतब्बो। तत्थ असहजाता अनन्तरनिरुद्धा अनन्तरसमनन्तर अनन्तरूपनिस्सयनत्थिविगतासेवनपच्चयेहि छधा पच्चयो। आरम्मणभूता पन आरम्मणमत्तआरम्मणाधिपतिआरम्मणूपनिस्सयेहि तिधा, तं सब्बम्पि वुत्तनयेन उपनिस्सयेनेव सङ्गहेत्वा "उपनिस्सयकोटिया"ति वुत्तं । यस्मा च तण्हाय रूपादीनि अस्सादेत्वा कामेसु पातब्यतं आपज्जति, तस्मा तण्हा कामुपादानस्स उपनिस्सयकोटिया पच्चयो। तथा रूपादिभेदे सम्मूळ्हो “नत्थि दिन्न'"न्तिआदिना (दी० नि० १.१७१; म० नि० १.४४५; २.९४-९५, २२५; ३.९१, ११६, १३६; सं० नि० २.३.२१०; अ० नि० ३.१०.१७६, २१७; ध० स० १२२१; विभं० ९०७, ९२५, ९७१) मिच्छादस्सनं, संसारतो मुच्चितुकामो असुद्धिमग्गे सुद्धिमग्गपरामसनं, खन्धेसु अत्तत्तनियगाहभूतं सक्कायदस्सनञ्च गण्हाति । तस्मा इतरेसम्पि तिण्णं तण्हा उपनिस्सयकोटिया पच्चयोति दट्टब् । सहजाता पन सहजातअञमञनिस्सयसम्पयुत्तअत्थिअविगतहेतुवसेन सत्तधा सहजातानं पच्चयो । तम्पि सब्बं सहजातपच्चयेनेव सङ्गहेत्वा "सहजातकोटिया"ति वुत्तं ।
भवस्साति कम्मभवस्स चेव उपपत्तिभवस्स च। तत्थ चेतनादिसङ्घातं सब्बं भवगामिकम्मं कम्मभवो। कामभवादिनवविधो उपपत्तिभवो। तेसु उपपत्तिभवस्स चतुब्बिधम्पि उपादानं उपपत्तिभवहेतुभूतस्स कम्मभवस्स कारणभावतो, तस्स च सहायभावूपगमनतो पकतूपनिस्सयवसेन पच्चयो। कम्मारम्मणकरणकाले पन कम्मसहजातमुपादानं उपपत्तिभवस्स आरम्मणवसेन पच्चयो । कम्मभवस्स पन सहजातस्स सहजातमुपादानं सहजातअञमञनिस्सयसम्पयुत्तअत्थिअविगतवसेन चेव हेतुमग्गवसेन च अनेकधा पच्चयो। असहजातस्स पन अनन्तरस्स असहजातमुपादानं अनन्तरसमनन्तरअनन्तरूपनिस्सयनत्थिविगतासेवनवसेन, इतरस्स च नानन्तरस्स पकतूपनिस्सयवसेन, सम्मसनादिकालेसु आरम्मणादिवसेन च पच्चयो । तत्थ अनन्तरादिके उपनिस्सयपच्चये, सहजातादिके च सहजातपच्चये पक्खिपित्वा तथाति वुत्तं, रूपूपहारत्थो वा हेस अनुकड्ढनत्थो वा । तेन हि उपनिस्सयकोटिया चेव सहजातकोटिया चाति अत्थं दस्सेति ।
__ भवो जातियाति एत्थ भवोति कम्मभवो अधिप्पेतो। सो हि जातिया पच्चयो, न उपपत्तिभवो । जातियेव हि उपपत्तिभवोति, सा च पठमाभिनिब्बत्तखन्धा । तेन वुत्तं "जातीति पनेत्थ सविकारा पञ्चक्खन्धा दट्ठब्बा"ति, तेनायं चोदना निवत्तिता “ननु
407
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org