________________
(१.१.६५-६६-६५-६६)
अमराविखेपवादवण्णना
३७९
समनुभासनापि ओवादवसेन समनुयुञ्जनायेवाति आह "समनुयुञ्जय्यु"न्ति। “न सम्पायेय्य''न्ति एत्थ द-कारस्स य-कारादेसतं, एय्य-सद्दस्स च सामत्थियत्थतं दस्सेतुं “न सम्पादेय्य"न्तिआदि वुत्तं ।
६५-६६. मन्दा अतिक्खा पञ्जा यस्साति मन्दपञो, तेनाह “अपञस्सेवेतं नाम''न्ति । “मोहमूहो''ति वत्तब्बे ह-कारलोपेन "मोमूहो"ति वुत्तं, तञ्च अतिसयत्थदीपकं परियायद्वयस्स अतिरेकत्थभावतोति यथा “पदट्ठान''न्ति वुत्तं “अतिसम्मूळ्हो'ति । सिद्धे हि सति पुनारम्भो नियमाय वा होति, अत्थन्तरविज्ञापनाय वा । यथा पुब्बे कम्मुना आगतो, तथा इधापीति तथागतो, सत्तो। एत्थ च कामं पुरिमानम्पि तिण्णं कुसलादिधम्मसभावानवबोधतो अत्थेव मन्दभावो, तेसं पन अत्तनो कुसलादिधम्मानवबोधस्स अवबोधनतो विसेसो अत्थीति | पच्छिमोयेव तदभावतो मन्दमोमूहभावेन वुत्तो। ननु च पच्छिमस्सापि अत्तनो धम्मानवबोधस्स अवबोधो अस्थियेव “अत्थि परो लोको'ति इति चे मे अस्स, 'अस्थि परो लोकोति इति ते नं ब्याकरेय्यं, एवन्तिपि मे नो''तिआदिवचनतोति ? किञ्चापि अस्थि, न पन तस्स पुरिमानं विय अपरिञातधम्मब्याकरणनिमित्तमुसावादादिभायनजिगुच्छनाकारो अस्थि, अथ खो महामूळहोयेवाति तथावेस वुत्तो। अथ वा “एवन्तिपि मे नो''तिआदिना पुच्छाय विखेपकरणत्थं "अस्थि परो लोको"ति इति चे मं पुच्छसीति पुच्छाठपनमेव तेन दस्सीयति, न अत्तनो धम्मानवबोधावबोधोति अयमेव विसेसेन “मन्दो मोमूहो''ति वुत्तो । तेनेव हि तथावादीनं सञ्चयं बेलट्ठपुत्तं आरब्भ “अयञ्च इमेसं समणब्राह्मणानं सब्बबालो सब्बमूळ्हो''ति (दी० नि० १.१८१) वुत्तं । तत्थ “अस्थि परो लोको'ति सस्सतदस्सनवसेन, सम्मादिट्ठिवसेन वा पुच्छा | यदि हि दिह्रिगतिको सस्सतदस्सनवसेन पुच्छेय्य, यदि च सम्मादिट्ठिको सम्मादस्सनवसेनाति द्विधापि अत्थो वट्टति । “नत्थि परो लोको''ति नत्थिकदस्सनवसेन, सम्मादिट्ठिवसेन वा, “अस्थि च नत्थि च परो लोको''ति उच्छेददस्सनवसेन, सम्मादिट्ठिवसेन वा, “नेवत्थि न नत्थि परो लोको"ति वुत्तपकारत्तयपटिक्खेपे सति पकारन्तरस्स असम्भवतो अत्थितानस्थिताहि न वत्तब्बाकारो परो लोकोति विक्खेप व पुरक्खारेन, सम्मादिट्ठिवसेन वा पुच्छा। सेसचतुक्कत्तयेपि वुत्तनयानुसारेन अत्थो वेदितब्बो। पुझसङ्खारत्तिको विय हि कायसङ्घारत्तिकेन पुरिमचतुक्कसङ्गहितो एव अत्थो सेसचतुक्कत्तयेन सत्तपरामासपुञादिसफलताचोदनानयेन (अत्तपरामासपुञादिफलताचोदनानयेन दी० नि० टी० १.६५, ६६) सङ्गहितो । एत्थ हि
379
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org