________________
(१.१.४२-४२)
एकच्चसस्सतवादवण्णना
३६७
तत्रायमत्थकथा - जाति पटिच्च भयन्ति जातिपच्चया उप्पन्नभयं । भयानकन्ति आकारनिद्देसो। छम्भितत्तन्ति भयवसेन गत्तकम्पो, विसेसतो हदयमंसचलनं । लोमहंसोति लोमानं हंसनं, भित्तियं नागदन्तानमिव उद्धग्गभावो, इमिना पदद्वयेन किच्चतो भयं दस्सेत्वा पुन चेतसो उत्रासोति सभावतो दस्सितन्ति । टीकायं पन “भयानकन्ति भेरवारम्मणनिमित्तं बलवभयं, तेन सरीरस्स थद्धभावो छम्भितत्त"न्ति (दी० नि० टी० १.४१) वुत्तं, अनेनेव भयन्ति एत्थ खुद्दकभयं दस्सितं, इति एत्थ पयोगे अयं तस्सनाति एवं सब्बत्थ अत्थो । परितस्सितविष्फन्दितमेवाति एत्थ “दिट्ठिसङ्खातेन चेव तण्हासङ्घातेन च परितस्सितेन विप्फन्दितमेव चलितमेव कम्पितमेवा''ति (दी० नि० अट्ठ० १.१०५-११७) अट्ठकथायमत्थं वक्खति । तेन विज्ञायति लब्भमानम्पि तण्हातस्सनमन्तरेन दिद्वितस्सनायेव निहटाति । "तेपी"तिआदि सीहोपमसुत्तन्तपाळि (अ० नि० १.४.३३) तत्थ तेपीति दीघायुका देवापि। भयन्ति भङ्गानुपस्सनापरिचिण्णन्ते सब्बसङ्खारतो भायनवसेन उप्पन्नं भयत्राणं । संवेगन्ति सहोत्तप्पाणं, ओत्तप्पमेव वा । सन्तासन्ति आदीनवनिब्बिदानुपस्सनाहि सङ्खारेहि सन्तासनत्राणं । उपपत्तिवसेनाति पटिसन्धिवसेनेव ।
___ सहब्यतन्ति सहायभावमिच्छेव सद्दतो अत्थो सहब्य-सद्दस्स सहायत्थे पवत्तनतो । सो हि सह ब्यायति पवत्तति, दोसं वा पटिच्छादेतीति सहब्योति वुच्चति, तस्स भावो सहव्यता। सहायभावो पन सहभावोयेव नामाति अधिप्पायतो अत्थं दस्सेतुं "सहभाव"न्ति वुत्तं । ससाधनसमवायत्थो वा सह-सद्दो अधिकिच्चपदे अधिसद्दो विय, तस्मा सह एकतो वत्तमानस्स भावो सहव्यं यथा “दासब्यन्ति तदेव सहब्यता, सकत्थवुत्तिवसेन इममेवत्थं सन्धायाह "सहभाव"न्ति । अपिच सह वाति पवत्ततीति सहवो, तस्स भावो सहव्यं यथा “वीरस्स भावो वीरिय''न्ति, तदेव सहब्यताति एवं विमानट्ठकथायं (वि० व० अट्ठ० १७२) वुत्तं, तस्मा तदत्थं दस्सेतुं एवं वुत्तन्तिपि दट्टब् ।
४२. इमे सत्ते अभिभवित्वाति सेसो । अभिभवना चेत्थ पापसभावेन जेट्ठभावेन "ते सत्ते अभिभवित्वा ठितो''ति अत्तनो मञ्जनायेवाति वुत्तं "जेट्ठकोहमस्मी"ति । अञदत्थूति दस्सने अन्तरायाभाववचनेन, दसोति एत्थ दस्सनेय्यविसेसपरिग्गहाभावेन च अनावरणदस्सावितं पटिजानातीति आह "सब्बं पस्सामीति अत्थो"ति । दस्सनेय्यविसेसस्स हि पदेसभूतस्स अग्गहणे सति गहेतब्बस्स निप्पदेसता विझायति यथा “दिक्खितो न ददाती''ति, देय्यधम्मविसेसस्स चेत्थ पदेसभूतस्स अग्गहणतो पब्बजितो सब्बम्पि न ददातीति गहेतब्बस्स देय्यधम्मस्स निप्पदेसता विझायति । एवमीदिसेसु । वसे वत्तेमीति
367
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org