________________
१२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका- १
कुटिलाकुलतादिदोसरहितमवहसितराजहंस वसभवारणमिगराजगमनं पकतिगमनञ्च, विमलविपुलकरुणासतिवीरियादिगुणविसेससहितम्पि आणगमनं अभिनीहारतो पट्ठाय याव महाबोधि, ताव निरवज्जताय सोभनमेवाति । अथ वा “ सयम्भूञाणेन सकलम्पि लोकं परिञ्ञाभिसमयवसेन परिजानन्तो सम्मा गतो अवगतोति सुगतो । यो हि गत्यत्थो, सो बुद्धयत्थो । यो च बुद्धयत्थो, सो गत्यत्थोति । तथा लोकसमुदयं पहानाभिसमयवसेन पजहन्तो अनुप्पत्तिधम्मतमापादेन्तो सम्मा गतो अतीतोति सुगतो । लोकनिरोधं सच्छिकिरियाभिसमयवसेन सम्मा गतो अधिगतोति सुगतो । लोकनिरोधगामिनिं पटिपदं भावनाभिसमयवसेन सम्मा गतो पटिपन्नोति सुगतो, अयञ्चत्थो 'सोतापत्तिमग्गेन ये किलेसा पहीना, ते किलेसे न पुनेति न पच्चेति न पच्चागच्छतीति ( महा० नि० ३८; चूळ० नि० २७) सुगतो"तिआदिना निद्देसनयेन विभावेतब्बो |
अपरो नयो- सुन्दरं सम्मासम्बोधिं निब्बानमेव वा गतो अधिगतोति सुगतो । भूतं तच्छं अत्थसंहितं यथारहं कालयुत्तमेव वाचं विनेय्यानं सम्मा गदतीति वा सुगतो, दकारस्स त-कारं कत्वा, तं सुगतं । पुञ्ञापुञ्ञकम्मेहि उपपज्जनवसेन गन्तब्बाति गतियो, उपपत्तिभवविसेसा । ता पन निरयादिभेदेन पञ्चविधा, सकलस्सापि भवगामिकम्मस्स अरियमग्गाधिगमेन अविपाकारहभावकरणेन निवत्तितत्ता पञ्चहिपि ताहि विसंयुत्त हुत्वा मुत्तोति गतिविमुत्तो । उद्धमुद्धभवगामिनो हि देवा तंतंकम्मविपाकदानकालानुरूपेन ततो ततो भवतो मुत्तापि मुत्तमत्ताव, न पन विसञ्ञगवसेन मुत्ता, गतिपरियापन्ना च तंतंभवगामिकम्मस्स अरियमग्गेन अनिवत्तितत्ता, न तथा भगवा | भगवा पन यथावुत्तप्पकारेन विसंयुत्तो हुत्वा मुत्तोति । तस्मा अनेन भगवतो कत्थचिपि गतिया अपरियापन्नतं दस्सेति । यतो च भगवा “देवातिदेवो 'ति वुच्चति । तेनेवाह -
“येन देवूपपत्यस्स, गन्धब्बो वा विहङ्गमो ।
यक्खत्तं येन गच्छेय्यं मनुस्सत्तञ्च अब्बजे ।
ते मय्हं आसवा खीणा, विद्धस्ता विनळीकता "ति ।। (अ० नि० १.४.३६) ।
तंतंगतिसंवत्तनकानञ्हि कम्मकिलेसानं महाबोधिमूलेयेव अग्गमग्गेन पहीनत्ता नत्थ भगवतो तंतंगतिपरियापन्नताति अच्चन्तमेव भगवा सब्बभवयोनिगतिविञ्ञाणट्ठितिसत्तावाससत्तनिकायेहि परिमुत्तोति । अथ वा कामं सउपादिसेसायपि निब्बानधातुया ताहि
Jain Education International
12
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org