Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1

SR No.: 009985
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 516
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith, Buddhism, R000, & R005
File Size: 19 MB

Page 325

३०२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
"पाणातिपातं पहाय विहरतीति हि वुत्ते कथं पाणातिपातप्पहानं होतीति अपेक्खासम्भवतो “पाणातिपाता पटिविरतो होती 'ति वृत्तं । सा पन विरति कथन्ति आह "निहितदण्डो निहित सत्थो 'ति । तञ्च दण्डसत्थनिधानं कथन्ति वृत्तं " लज्जी "तिआदि । एवं उत्तरुत्तरं पुरिमस्स पुरिमस्स उपायसन्दस्सनं । तथा अदिन्नादानादीसुपि यथासम्भवं योजेब्बं । तेन वुत्तं " कालवादीतिआदि सम्फप्पलापा पटिविरतस्स पटिपत्तिसन्दस्सन "न्ति । अत्थसंहितापि हि वाचा अयुत्तकालपयोगेन अत्थावहा न सियाति अनत्थविञ्ञापनभावं अनुलोमेति, तस्मा सम्फप्पलापं पजहन्तेन अकालवादिता परिवज्जेतब्बाति दस्सेतुं " कालवादी "ति वृत्तं । काले वदन्तेनापि उभयत्थ असाधनतो अभूतं परिवज्जेतब्बन्ति आह “भूतवादी 'ति । भूतञ्च वदन्तेन यं इधलोकपरलोकहितसम्पादनकं, तदेव वत्तब्बन्ति वुत्तं " अत्थवादी "ति । अत्थं वदन्तेनापि न लोकियधम्मनिस्सितमेव वत्तब्बं, अथ खो लोकुत्तरधम्मनिस्सितम्पीति आह “धम्मवादी 'ति । यथा च अत्थो लोकुत्तरधम्मनिस्सितो होति, तथा दस्सनत्थं “विनयवादी "ति वृत्तं ।
पातिमोक्खसंवरो, सतिञाणखन्तिवीरियसंवरोति हि पञ्चन्नं संवरविनयानं तदङ्गप्पहानं, विक्खम्भनसमुच्छेदपटिप्पस्सद्धिनिस्सरणप्पहानन्ति पञ्चन्नं पहानविनयानञ्च वसेन वुच्चमानो अत्थो निब्बानाधिगमहेतुभावतो लोकुत्तरधम्मसन्निस्सितो होति । एवं गुणविसेसयुत्तो च अत्थो वुच्चमानो देसनाकोसल्ले सति सोभति किच्चकरो च होति, नाञ्ञथाति दस्सेतुं “निधानवतिं वाचं भासिता " ति वृत्तं । इदानि तमेव देसनाकोसल्लं विभावेतुं “कालेना”तिआदिमाह । अज्झासयट्टुप्पत्तीनं, पुच्छाय च वसेन ओतिण्णे देसनाविसये एकंसादिब्याकरणविभागं सल्लक्खेत्वा ठपनाहेतुदाहरणसंसन्दनानि तंतंकालानुरूपं विभावेन्तिया परिमितपरिच्छिन्नरूपाय गम्भीरुदानपहूतत्थवित्थारसङ्गाहिय देसनाय परे यथाज्झासयं परमत्थसिद्धियं पतिट्ठापेन्तो " देसनाकुसलो 'ति वुच्चतीति एवमेत्थापि अत्थयोजना वेदितब्बा ।
(१.१.९-९)
वत्तब्बयुत्तकालन्ति वत्तब्बवचनस्स अनुरूपकालं, तत्थ वायुज्जितब्बकालं । सभाववसेनेव भूतताति आह “ सभावमेवा" ति । अत्थं वदतीति अत्थवादी । अत्थवदनञ्च तन्निस्सितवाचाकथनमेवाति अधिप्पायेन वुत्तं “दिट्ठधम्मिकसम्परायिकत्थसन्निस्सितमेव कत्वा''ति । धम्मवादी”तिआदीसुपि एसेव नयो ।
निधेति सन्निधानं करोति एत्थाति निधानं । उपनोकासो । “ठानवतीति वुत्ते तस्मिं
302