________________
(१.१.९-९)
चूळसीलवण्णना
धा-सद्दमेव घटनत्थे पठन्ति । तस्मा परियायवसेन " सन्दहती "ति वुत्तन्तिपि दट्ठब्बं । तदधिप्पायं दस्सेति "न अन्तरन्तरा " ति आदिना । “यो ही "तिआदि तब्बिवरणं । अन्तरितत्ताति अन्तरा परिच्छिन्नत्ता । न तादिसोति न एवंवदनसभावो । जीवितहेतुपि, पगेव अञ्ञहेतूति अपि सद्दो सम्भावनत्थो ।
" सच्चतो थेततो "तिआदीसु (म० नि० १.१९ ) विय थेत - सद्दो थिरपरियायो, थिरभावो च सच्चवादिताधिकारत्ता कथावसेन वेदितब्बोति आह “ थिरकथोति अत्थो "ति । थितस्स भावोति हि येतो, थिरभावो, तेन युत्तत्ता पुग्गलो इध येतो नाम । हलिद्दीति सुवण्णवण्णकन्दनिप्फत्तको गच्छविसेसो । थुसो नाम धञ्ञत्तचो, धञ्ञपलासो च । कुम्भण्डन्ति महाफलो सूपसम्पादको लताविसेसो । इन्दखीलो नाम गम्भीरनेमो एसिकाम्भो । यथा हलिद्दिरागादयो अनवट्ठितसभावताय न ठिता, एवं न ठिता कथा एतस्साति नतिकथ [नथिरकथो ( दी० नि० अट्ठ० १.८ ) ] यथा पासाणलेखादयो अवट्ठितसभावताय ठिता, एवं ठिता कथा एतस्साति ठितकथोति [ थिरकथो ( दी० नि० अट्ठ० १.८)] हलिद्दिरागादयो यथा कथाय उपमायो होन्ति, एवं योजेतब्बं । कथाय हि एता उपमायोति ।
२९७
पत्तिसङ्घा सद्धा अयति पवत्तति त्यात पच्चयिकोति आह " पत्तियायितब्बको "ति । पत्तिया अयितब्बा पवत्तेतब्बाति पत्तियायितब्बा य-कारागमेन, वाचा सा एतस्साति पत्तियायितब्बको, तेनाह “सद्धायितब्बको "ति । तदेवत्थं ब्यतिरेकेन, अन्वयेन च दस्सेतुं " एकच्चो ही "तिआदि वृत्तं । वत्तब्बतं आपज्जति विसंवादनतो । इतरपक्खे च अविसंवादनतोति अधिप्पायो । “लोक "न्ति एतेन “लोकस्सा" ति एत्थ कम्मत्थे छट्ठीति दस्सेति ।
सतिपि पच्चेकं पाठक्कमे अञ्ञासु अभिधम्मट्ठकथा दीसु (ध० स० अट्ठ० अकुसलकम्मपथकथा; म० नि० १.८९ ) संवण्णनाक्कमेन तिष्णम्पि पदानं एकत्थसंवण्णनं कातुं “याय वाचाया" ति आदिमाह, याय वाचाय करोतीति सम्बन्धो । परस्साति यं भिन्दितुं तं वाचं भासति, तस्स । च- सद्दो अट्ठानपयुत्तो, सो द्वन्दगब्भभावं जोतेतुं कम्मद्वये पयुज्जितब्बो । सुञ्ञभावन्ति पियविरहितताय रित्तभावं । साति यथावत्ता सहसभावा वाचा, एतेन पियञ्च सुञ्ञञ्च पियसुञ्ञ, तं करोति एतायाति पिसुणा निरुत्तिनयेनाति वचनत्थं दस्सेति, पिसतीति वा पिसुणा, समग्गे सत्ते अवयवभूते वग्गभिन्ने करोतीति अत्थो ।
Jain Education International
297
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
