________________
गन्थारम्भकथावण्णना
अपरो नयो- भगवतो जाणस्स जेय्यपरियन्तिकत्ता सकलञय्यधम्मसभावावबोधनसमत्थेन अनावरणाणसङ्घातेन पञआपज्जोतेन सकल य्यधम्मसभावच्छादकमोहतमस्स विहतत्ता अनावरणबाणभूतेन अनञ्जसाधारणपञापज्जोतविहतमोहतमभावेन भगवतो थोमना वेदितब्बा। इमस्मिं पन अत्थविकप्पे मोहतमविधमनन्ते अधिगतत्ता अनावरणजाणं कारणूपचारेन सकसन्ताने मोहतमविधमनन्ति वेदितब्बं । अभिनीहारसम्पत्तिया सवासनप्पहानमेव हि किलेसानं जेय्यावरणप्पहानन्ति, परसन्ताने पन मोहतमविधमनस्स कारणभावतो फलूपचारेन अनावरणञाणमेव मोहतमविधमनन्ति वुच्चति । अनावरणजाणन्ति च सब्ब तञाणमेव, येन धम्मदेसनापच्चवेक्षणानि करोति । तदिदहि जाणद्वयं अत्थतो एकमेव | अनवसेससङ्घतासङ्खतसम्मुतिधम्मारम्मणताय सब्ब तञाणं तत्थावरणाभावतो निस्समचारमुपादाय अनावरणञाणन्ति, विसयप्पवत्तिमुखेन पन अजेहि असाधारणभावदस्सनत्थं द्विधा कत्वा छळासाधारणञाणभेदे वुत्तं ।।
किं पनेत्थ कारणं अविज्जासमुग्घातोयेवेको पहानसम्पत्तिवसेन भगवतो थोमनाय गय्हति, न पन सातिसयं निरवसेसकिलेसप्पहानन्ति ? वुच्चते - तप्पहानवचनेनेव हि तदेकट्ठताय सकलसंकिलेससमुग्घातस्स जोतितभावतो निरवसेसकिलेसप्पहानमेत्थ गम्हति । न हि सो संकिलेसो अत्थि, यो निरवसेसाविज्जासमुग्घातनेन न पहीयतीति । अथ वा सकलकुसलधम्मुप्पत्तिया, संसारनिवत्तिया च विज्जा विय निरवसेसाकुसलधम्मुप्पत्तिया, संसारप्पवत्तिया च अविज्जायेव पधानकारणन्ति तब्बिघातवचनेनेव सकलसंकिलेससमुग्घातवचनसिद्धितो सोयेवेको गव्हतीति । अथ वा सकलसंकिलेसधम्मानं मुद्धभूतत्ता अविज्जाय तं समुग्घातोयेवेको गम्हति । यथाह -
"अविज्जा मुद्धाति जानाहि, विज्जा मुद्धाधिपातिनी । सद्धासतिसमाधीहि, छन्दवीरियेन संयुता''ति ।। (सु० नि० १०३२; चूळ० नि० ५१)।
सनरामरलोकगरुन्ति एत्थ पन पठमपकतिया अविभागेन सत्तोपि नरोति वुच्चति, इध पन दुतियपकतिया मनुजपुरिसोयेव, इतरथा लोकसद्दस्स अवत्तब्बता सिया । “यथा हि पठमपकतिभूतो सत्तो इतराय पकतिया सेवेन पुरे उच्चट्ठाने सेति पवत्ततीति पुरिसोति वुच्चति, एवं जेट्ठभावं नेतीति नरोति । पुत्तभातुभूतोपि हि पुग्गलो मातुजेट्ठभगिनीनं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org