Page Text
________________
(१.१.५-५)
परिब्बाजककथावण्णना
१९५
कारणं - सब्बञ्जू एव अम्हाकं सत्था अविपरीतधम्मदेसनत्ता। स्वाक्खातो एव धम्मो एकन्तनिय्यानिकत्ता। सुप्पटिपन्नो एव सङ्घो संकिलेसरहितत्ताति । कारणानुकारणदस्सनम्पेत्थ असब्बञ्जतादिवचन-निब्बेठनमेव तथादस्सनस्स तेसम्पि कारणभावतोति दट्ठब्बं । कारणकारणम्पि हि “कारण"न्त्वेव वुच्चति, पतिठ्ठानपतिवानम्पि “पतिट्ठान"न्त्वेव यथा "तिणेहि भत्तं सिनिद्धं, पासादे धम्ममज्झायतीति । दुतियं पदन्ति “अतच्छ''न्ति पदं । पठमस्स पदस्साति “अभूत''न्ति पदस्स । चतुत्थन्ति “न च पनेतं अम्हेसु संविज्जती"ति पदं । ततियस्साति “नत्थि चेतं अम्हेसू"ति पदस्स । विविधमेकत्थेयेव पवत्तं वचनं विवचनं, तदेव वेवचनं, वचनन्ति वा अत्थो सद्देन वचनीयत्ता "भगवाति वचनं सेटुं, भगवाति वचनमुत्तम''न्तिआदीसु (दी० नि० अट्ठ० १.१ म० नि० अट्ठ० १.१; अ० नि० १.रूपादिवग्गवण्णना; पारा० अट्ठ० १.१) विय । नानासभावतो विगतं वचनं यस्साति वेवचनं वुत्तनयेन, परियायवचनन्ति अत्थो ।
एत्थाह - कस्मा पनेत्थ परियायवचनं वुत्तं, ननु एकेकपदवसेनेव अधिप्पेतो अत्थो सिद्धो, एवं सिद्धे सति किमेते तेन परियायवचनेन । तदेतहि गन्थगारवादिअनेकदोसकरं, यदि च तं वत्तब्बं सिया, तदेव वुत्तं अस्स, न तदञ्जन्ति ? वुच्चते - देसनाकाले, हि आयतिञ्च कस्सचि कथञ्चि तदत्थपटिवेधनत्थं परियायवचनं वुत्तं । देसनापटिग्गाहकेसु हि यो तेसं परियायवचनानं यं पुब्बे सङ्केतं करोति “इदमिमस्सत्थस्स वचन"न्ति, तस्स तेनेव तदत्थपटिवेधो होति । अपिच तस्मिं खणे विक्खित्तचित्तानं अञविहितानं विपरियायानं अञ्जन परियायेन तदत्थावबोधनत्थम्पि परियायवचनं वुत्तं । यहि ये न सुणन्ति, तप्परिहायनवसेन तेसं सब्बथा परिपुण्णस्स यथावुत्तस्स अत्थस्स अनवबोधो सिया, परियायवचने पन वुत्ते तब्बसेन परिपुण्णमत्थावबोधो होति । अथ वा मन्दबुद्धीनं पुनप्पुनं तदत्थलक्खणेन असम्मोहनत्थं परियायवचनं वुत्तं । मन्दबुद्धीनहि एकेनेव पदेन एकत्थस्स सल्लक्खणेन सम्मोहो होति, अनेकेन परियायेन पन एकत्थस्स सल्लक्खणेन तथासम्मोहो न होति अनेकप्पवत्तिनिमित्तेन एकत्थेयेव पवत्तसद्देन यथाधिप्पेतस्स अत्थस्स निच्छितत्ता ।
अपरो नयो- “अनेकेपि अत्था समानब्यञ्जना होन्ती"ति या अत्थन्तरपरिकप्पना सिया, तस्सा परिवज्जनत्थम्पि परियायवचनं वुत्तन्ति वेदितब्बं । अनेकेसम्पि हि अत्थानं एकपदवचनीयतावसेन समानब्यञ्जनत्ता यथावुत्तस्स पदस्स "अयमत्थो नु खो अधिप्पेतो, उदाहु अयमत्थोवा''ति पवत्तं सोतूनमत्थन्तरपरिकप्पनं वेवचनं अञमजं भेदकवसेन परिवज्जेति । वुत्तञ्च -
195
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009985 |
| Book Title | Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 516 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith, Buddhism, R000, & R005 |
| File Size | 19 MB |