Page Text
________________
१९४
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
(१.१.५-५)
___ सो पन मनोपदोसो न केवलं कालन्तरभाविनोयेव हितसुखस्स अन्तरायकरो, अथ खो तङ्क्षणपवत्तनारहस्सपि हितसुखस्स अन्तरायकरोति मनोपदोसे आदीनवं दळहतरं कत्वा दस्सेतुं “अपि नू"तिआदिमाहातिपि सम्बन्धो वत्तब्बो | परेसन्ति ये अत्ततो अने, तेसन्ति अत्थो, न पन “परे अवण्णं भासेय्यु"न्तिआदीसु विय पटिविरुद्धसत्तानन्ति आह "येसं केसच्ची"ति। तदेवत्थं समत्थेति “कुपितो ही"तिआदिना। पाळियं सुभासितदुब्भासितवचनजाननम्पि तदत्थजाननेनेव सिद्धन्ति आह "सुभासितदुभासितस्स अत्थ"न्ति ।
अन्धंतमन्ति अन्धभावकरं तमं, अतिविय वा तमं । यं नरं सहते अभिभवति, तस्स अन्धतमन्ति सम्बन्धो । यन्ति वा भुम्मत्थे पच्चत्तवचनं, यस्मिं काले सहते, तदा अन्धतमं होतीति अत्थो, कारणनिद्देसो वा, येन कारणेन सहते, तेन अन्धतमन्ति । एवं सति यंतं सद्दानं निच्चसम्बन्धत्ता “यदा''ति अज्झाहरितब्बं । किरियापरामसनं वा एतं, “कोधो सहते''ति यदेतं कोधस्स अभिभवनं वुत्तं, एतं अन्धतमन्ति । ततो च कुद्धो अत्थं न जानाति, कुद्धो धम्मं न पस्सतीति योजेतब्बं । अत्थं धम्मन्ति पाळिअत्थं, पाळिधम्मञ्च । चित्तप्पकोपनोति चित्तस्स पकतिभावविजहनेन पदूसको । अन्तरतोति. अब्भन्तरतो, चित्ततो वा कोधवसेन भयं जातं । तन्ति तथासभावं कोधं, कोधस्स वा अनत्थजननादिप्पकारं ।
सब्बत्थापीति सब्बेसुपि पठमतियततियनयेसु । “अवण्णे पटिपज्जितब्बाकार"न्ति अधिकारो । अवण्णभासकानमविसयत्ता "तत्राति पदस्स तस्मिं अवण्णेति अत्थोव दस्सितो। अभूतन्ति कत्तुभूतं वचनं, यं वचनं अभूतं होतीति अत्थो । अभूततोति पन अभूतताकिरियाव भावप्पधानत्ता, भावलोपत्ता चाति दस्सेति "अभूतभावेनेवा"ति इमिना । "इतिपेत''न्तिआदि निब्बेठनाकारनिदस्सनन्ति दस्सेतुं “कथ"न्तिआदि वुत्तं । तत्राति तस्मिं वचने । योजनाति अधिप्पायपयोजना । तुण्हीति अभासनत्थे निपातो, भावनपुंसको चेस । "इतिपेतं अभूत"न्ति वत्वा "यं तुम्हेही"तिआदिना तदत्थं विवरति । इमिनापीति पि-सद्देन अनेकविधं कारणं सम्पिण्डेति। कारणसरूपमाह "सब्ब येवा"तिआदिना । एव-सद्दो तीसुपि पदेसु योजेतब्बो, सब्ब भावतो न असब्बञ्जू, स्वाक्खातत्ता न दुरक्खातो, सुप्पटिपन्नत्ता न दुप्पटिपन्नोति इमिनापि कारणेन निब्बेठेतब्बन्ति वुत्तं होति । “कस्मा पन सब्बञ्जू'तिआदिपटिचोदनायपि तंकारणदस्सनेन निब्बेठेतब्बमेवाति आह "तत्र इदञ्चिदञ्च कारण"न्ति । तत्राति तेसु सब्ब तादीसु । इदञ्च इदञ्च कारणन्ति अनेकविधेन कारणानुकारणं दस्सेत्वा “न सब्बञ्जू''तिआदिवचनं निब्बेठेतब्बन्ति अत्थो। तत्रिदं
194
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009985 |
| Book Title | Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 516 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith, Buddhism, R000, & R005 |
| File Size | 19 MB |