________________
(१.१.३-३)
परिब्बाजककथावण्णना
१७३
नियमेन्तो आह "कत्थची"तिआदि । कण्णिका वुच्चति कूटं। हंसवट्टकच्छन्नेनाति हंसमण्डलाकारछन्नेन । तदेव छन्नं अञ्जत्थ "सुपण्णवङ्कच्छदनन्ति वुत्तं । कूटेन युत्तो
अगारो, सोयेव सालाति कूटागारसाला। थम्भपन्तिं परिक्खिपित्वाति थम्भमालं परिवारेत्वा, परिमण्डलाकारेन थम्भपन्तिं कत्वाति वुत्तं होति । उपट्टानसाला नाम पयिरुपासनसाला । यत्थ उपट्टानमत्तं करोन्ति, न एकरत्तदिरत्तादिवसेन निसीदनं, इध पन तथा कता निसीदनसालायेवाति दस्सेति “इध पना"तिआदिना । तेनेव पाळियं “सन्निपतितान' न्त्वेव अवत्वा “सन्निसिन्नान"न्तिपि वुत्तं । मानितब्बोति माळो, मीयति पमीयतीति वा माळो। मण्डलाकारेन पटिच्छन्नो माळोति मण्डलमाळो, अनेककोणवन्तो पटिस्सयविसेसो । "सनिसिन्नान"न्ति निसज्जनवसेन वुत्तं, निसज्जनवसेन वा "सन्निसिन्नान"न्ति संवण्णेतब्बपदमज्झाहरित्वा सम्बन्धो। इमिना निसीदनइरियापथं, कायसामग्गीवसेन च समोधानं सन्धाय पदद्वयमेतं वुत्तन्ति दस्सेति । सङ्खिया बुच्चति कथा सम्मा खियनतो कथनतो | कथाधम्मोति कथासभावो, उपपरिक्खा विधीति केचि ।।
“अच्छरिय"न्तिआदि तस्स रूपदस्सनन्ति आह "कतमो पन सो"तिआदि । सोति कथाधम्मो । “नीयतीति नयो, अत्थो, सद्दसत्थं अनुगतो नयो सद्दनयो"ति (दी० नि० टी० १.३) आचरियधम्मपालत्थेरेन वुत्तं । नीयति अत्थो एतेनाति वा नयो, उपायो, सद्दसत्थे आगतो नयो अत्थगहणूपायो सद्दनयो। तत्थ हि अनभिण्हवुत्तिके अच्छरिय-सद्दो इच्छितो रुळ्हिवसेन । तेनेवाह “अन्धस्स पब्बतारोहणं विया"तिआदि । तस्स हि तदारोहणं न निच्चं, कदाचियेव सिया, एवमिदम्पि। अच्छरायोग्गं अच्छरियं निरुत्तिनयेन योग्गसद्दस्स लोपतो, तद्धितवसेन वा णियपच्चयस्स विचित्रवुत्तितो, सो पन पोराणट्ठकथायमेव आगतत्ता "अट्ठकथानयो"ति वुत्तो। पुब्बे अभूतन्ति अभूतपुबं, एतेन न भूतं अभूतन्ति निब्बचनं, भूत-सद्दस्स च अतीतत्थं दस्सेति । यावञ्चिदन्ति सन्धिवसेन निग्गहितागमोति आह "याव च इद"न्ति, एतस्स च "सुप्पटिविदिता''ति एतेन सम्बन्धो । याव च यत्तकं इदं अयं नानाधिमुत्तिकता सुप्पटिविदिता, तं "एत्तकमेवा''ति न सक्का अम्हेहि पटिविज्झितुं, अक्खातुञ्चाति सपाठसेसत्थो । तेनेवाह "तेन सुष्पटिविदितताय अप्पमेय्यतं दस्सेती"ति ।
"भगवता''तिआदीहि पदेहि समानाधिकरणभावेन वुत्तत्ता तेनाति एत्थ त-सद्दो सकत्थपटिनिद्देसो, तस्मा येन अभिसम्बुद्धभावेन भगवा पकतो समानो सुपाकटो नाम होति, तदभिसम्बुद्धभावं सद्धिं आगमनपटिपदाय तस्स अत्थभावेन दस्सेन्तो “यो
173
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org