________________
(१.१.१-१)
परिब्बाजककथावण्णना
सिद्धिया । आसयसुद्धीति विपस्सनाञाणसङ्घाताय अनुलोमिकखन्तिया, कम्मस्सकताञाणमग्गञाणसङ्घातस्स यथाभूतत्राणस्स चाति दुविधस्सापि आसयस्स असुद्धिहेतुभूतानं किलेसानं दूरीभावेन सुद्धि । तदेव हि द्वयं विवट्टनिस्सितानं सुद्धसत्तानं आसयो । सम्मापणिहितत्तो हि पुब्बे च कतपुञ्ञ सुद्धासयो होति । तथा हि वृत्तं " सम्मापणिहितं चित्तं, सेय्यसो नं ततो करे’ति, (ध० प० ४३) “कतपुञ्ञोसि त्वं आनन्द, पधानमनुयुञ्ज खिप्पं होहिसि अनासवो 'ति (दी० नि० २.२०७) च । केचि पन " कत्तुकम्यताछन्दो आसयोति वदन्ति, तदयुत्तमेव " ताय च आसयसुद्धिया अधिगमब्यत्तिसिद्धी 'ति वचनेन विरोधतो । एवम्पि मग्गञाणसङ्घातस्स आसयस्स सुद्धि न युत्ता ताय अधिगमब्यत्तिसिद्धिया अवत्तब्बतोति ? नो न युत्तो पुरिमस्स मग्गस्स, पच्छिमानं मग्गानं, फलानञ्च कारणभावतो । पयोगसुद्धीति योनिसोमनसिकारपुब्बङ्गमस्स धम्मस्सवनपयोगस्स विसदभावेन सुद्धि, सब्बस वा कायवचीपयोगस्स निद्दोसभावेन सुद्धि । पतिरूपदेसवासी, हि सप्पुरिससेवी च यथावुत्तविसुद्धपयोगो होति । तथाविसुद्धेन योनिसोमनसिकारपुब्बङ्गमेन धम्मस्सवनपयोगेन, विप्पटिसाराभावावहेन च कायवचीपयोगेन अविक्खित्तचित्तो परियत्तियं विसारदो होति, तथाभूतो च थेरो, तेन विञ्ञायति पुरिमचक्कद्वयसिद्धिया रस्स पयोगसुद्धि सिद्धावाति । तेन किं विभावितन्ति आह "ताय चा" तिआदि । अधिगमब्यत्तिसिद्धीति पटिवेधसङ्घाते अधिगमे छेकभावसिद्धि । अधिगमेतब्बतो हि पटिविज्झितब्बतो पटिवेधो “अधिगमो "ति अट्ठकथासु वुत्तो, आगमोति च परियत्ति आगच्छन्ति अत्तत्थपरत्थादयो एतेन, आभुसो वा गमितब्बो ञातब्बोति कत्वा ।
तेन किमनुभावितन्ति आह " इतीतिआदि । इतीति एवं वृत्तनयेन तस्मा सिद्धत्ताति वा कारणनिद्देसो । वचनन्ति निदानवचनं लोकतो, धम्मतो च सिद्धाय उपमाय तमत्थं जपेतुं “अरुणुग्गं विया "तिआदिमाह । “उपमाय मिधेकच्चे, अत्थं जानन्ति पण्डिता "ति (जा० २.१९.२४) हि वुत्तं । अरुणोति सूरियस्स उदयतो पुब्बभागे उट्ठितरंसि, तस्स उग्गं उग्गमनं उदयतो उदयन्तस्स उदयावासमुग्गच्छतो सूरियस्स पुब्बङ्गमं पुरेचरं भवितुं अरहति वियाति सम्बन्धो । इदं वुत्तं होति - आगमाधिगमब्यत्तिया ईदिसस्स थेरस्स वुत्तनिदानवचनं भगवतो वचनस्स पुब्बङ्गमं भवितुमरहति, निदानभावं गतं होती इदमत्थजातं अनुभावितन्ति ।
Jain Education International
१४१
इदानि अपरम्पि पुब्बे वुत्तस्स असम्मोहासम्मोससङ्घातस्स दीपेतब्बस्सत्थस्स दीपकेहि एवं सद्द सुत-सहि पकासेतब्बमत्थं पकासेन्तो “ अपरो नयो" तिआदिमाह । तत्थ हि
141
1
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org